عصر تراکنش ۷۰ / BNPL یا «الان بخر؛ بعداً پرداخت کن» خدمتی است که از گذشته‌های دور با عنوان نسیه‌فروشی نیز وجود داشته و امروزه با روش‌های فناورانه‌تری در بسترهای دیجیتال و غیرحضوری ارائه می‌شود؛ سرویسی که مشتریان را قادر می‌سازد خریدهایشان را انجام داده و پرداخت‌های آن را به زمان آینده موکول کنند. استفاده از BNPL در دنیا به واسطه مقرون‌به‌صرفه‌بودن و نیز فرایندهای بازپرداخت آسان، سرعت بیشتری به خود گرفته و در ایران نیز در چند سال گذشته کسب‌وکارهایی شروع به ارائه این خدمت کرده‌اند.
این خدمت توسط شرکت‌هایی موسوم به «لندتک» در دنیا به کاربران ارائه می‌شود و طبق آمار وب‌سایت «سی‌آر ریسرچ»، امروزه از هر پنج نفر، دو نفر قصد دارند کارت‌های اعتباری خود را با BNPL جایگزین کنند. در این مطلب به معرفی شش پلتفرم ارائه‌دهنده سرویس BNPL در کشور پرداختیم؛ اسنپ‌پی، باجت، تارا ۳۶۰، تپسی، دیجیپی و کیپا این شش پلتفرم هستند که در ادامه می‌توانید درباره آنها بخوانید.
اسنپ‌پی
اسنپ‌پی، یکی از اولین ارائه‌دهندگان سرویس Buy Now, Pay Later) BNPL) یا همان (الان بخر، بعداً پرداخت کن) در ایران، با نام «سرویس اعتباری» است که فعالیت خود را از سال 13۹۹ با هدف ایجاد فراگیری مالی برای مردم آغاز کرده است. سرویس اعتباری اسنپ‌پی در واقع یک «روش پرداخت» نوین است که کاربران با استفاده از اعتباری که در اختیارشان قرار داده می‌شود، می‌توانند محصولات و خدمات مورد نیاز خود را در لحظه خرید و دریافت کنند و هزینه آن را بعداً پرداخت کنند. تاکنون، اسنپ‌پی در اختیار بیش از ۹ میلیون کاربر قرار گرفته و تا سقف ۱۰ میلیون تومان اعتبار خرید کالا و خدمات مختلف به آنها تخصیص داده شده است. در حال حاضر سرویس اعتباری اسنپ‌پی در دو مدل به کاربران ارائه می‌شود؛ سرویس اعتبار ماهانه و سرویس اعتبار اقساطی.
با استفاده از سرویس اعتبار ماهانه اسنپ‌پی، کاربران می‌توانند در طول ماه از محصولات و خدمات مختلف سوپراپلیکیشن اسنپ از جمله درخواست خودرو، سفارش غذا، خرید سوپرمارکتی و… استفاده کنند و هزینه آن را آخر ماه بپردازند. سرویس اعتبار اقساطی اسنپ‌پی این امکان را در اختیار کاربران قرار می‌دهد تا بدون نیاز به ارائه هرگونه چک، ضامن و وثیقه، از فروشگاه‌های معتبر در دسته‌بندی‌های مختلف، محصولات و خدمات مورد نظر خود را خرید و دریافت کنند و هزینه آن را طی چهار ماه در چهار قسط بدون کارمزد بپردازند. تاکنون اسنپ‌پی با بیش از ۴۰۰ فروشگاه در دسته‌بندی‌های مد و پوشاک، زیبایی و سلامت، کالای دیجیتال، لوازم خانه و آشپزخانه، لوازم ورزش، سفر و… قرارداد همکاری منعقد کرده و کاربران می‌توانند تا سقف ۱۰ میلیون تومان از این فروشگاه‌ها خرید کرده و هزینه‌اش را در چهار قسط بدون کارمزد بپردازند.
در حال حاضر اسنپ‌پی در بستر سوپراپلیکیشن اسنپ در دسترس کاربران قرار دارد. برای فعال‌سازی اسنپ‌پی کافی است کاربر در صفحه اصلی سوپراپلیکیشن اسنپ، وارد بخش «سرویس اعتباری» شده و تنها با وارد کردن کد ملی خود درخواستش را ثبت کند. در صورت واجد شرایط بودن کاربر، اعتبار اسنپ‌پی به‌صورت آنی در اختیارش قرار می‌گیرد که در لحظه قابل استفاده است.
باجت
محصول BNPL بانک تجارت، با هدف ارائه خدمات خرید اعتباری با تخصیص اعتبار ریالی ماهانه به متقاضیان، طراحی شده است. شرکت سیمرغ تجارت، BNPL بانک تجارت را در پلتفرم اپلیکیشن باجت توسعه داده است. اپلیکیشن «باجت» بستر ارائه خدمات نوین بانکی و مالی در حوزه بانکداری خرد بانک تجارت است که در حال حاضر علاوه بر خدمات پایه گوناگون، خدماتی همچون خرید اعتباری و وام ازدواج آنلاین را نیز ارائه کرده است. خدمت خرید اعتباری بانک تجارت که طراحی و تولید آن به تابستان سال 1401 بازمی‌گردد، در حال حاضر به اشخاص حقیقی و سازمان‌ها ارائه می‌شود. در این محصول، فرایند دریافت اعتبار ساده‌سازی شده و کاربران با نصب باجت و انجام تمام مراحل در این اپلیکیشن بدون نیاز به مراجعه به بانک می‌توانند از خدمت خرید اعتباری استفاده کنند.
در فرایند دریافت خرید اعتباری بانک تجارت، معرفی ضامن و همین‌طور واگذاری سفته از سوی متقاضیان، حذف شده است. از سوی دیگر کلیه مراحل به‌صورت آنلاین و در مدت‌زمان کوتاهی انجام می‌شود. بدین ترتیب کاربران متقاضی دریافت اعتبار خرید، بدون نیاز به مراجعه به شعبه قادر خواهند بود از این خدمات استفاده کنند. کاربرانی که در بانک تجارت حساب ندارند هم می‌توانند در اپلیکیشن باجت، برای افتتاح حساب اقدام کرده و با توجه به شرایط دریافت اعتبار خرید از این خدمات برخوردار شوند.
میزان اعتبار دریافتی بسته به اعتبارسنجی و نوع گروه متقاضی تعیین می‌شود. متقاضیان در دو گروه مشتریان سازمانی (کارکنان سازمان‌ها و شرکت‌های طرف قرارداد) و اشخاص حقیقی قرار می‌گیرند. برای گروه مشتریان سازمانی، اعتبارسنجی و میزان اعتبار تخصیص‌یافته به آنان، به وسیله سازمان طرف قرارداد انجام می‌شود و مشتریان سازمانی می‌توانند از این اعتبار استفاده کنند.
اما برای گروه مشتریان اشخاص حقیقی، اعتبارسنجی به‌صورت مستقل و آنلاین در اپلیکیشن انجام می‌شود. پس از آن، با توجه به رتبه اعتباری و میانگین مانده حساب، اعتبار خرید به کاربر تخصیص می‌یابد. کاربران می‌توانند تا سقف اعتبار تخصیص یافته، از فروشگاه‌های طرف قرارداد خرید کنند. این اعتبار طی یک دوره قرارداد معین و در صورت تسویه به‌موقع، به‌صورت ماهانه شارژ خواهد شد. فرصت تسویه‌حساب تا پنج روز پس از شروع ماه آتی خواهد بود که در صورت عدم تسویه، بدهی کاربر به تسهیلات مرابحه تک‌قسطی تبدیل می‌شود و اعتبار خرید ماهانه او شارژ نمی‌شود.
تارا ۳۶۰
تارا ۳۶۰ یک سرویس پرداخت اعتباری چندوجهی است که تلاش کرده مدل BNPL را در کامل‌ترین شکل خود پیاده‌سازی و اجرا کند. کاربران تارا می‌توانند با استفاده از این اپلیکیشن و با اعتباری که به آنها تخصیص داده می‌شود، از شبکه پذیرندگان طرف قرارداد تارا، به‌صورت اعتباری خرید کنند و حداقل دو ماه بعد وجه آن را پرداخت کنند. این خرید در تارا می‌تواند هم اینترنتی و هم حضوری باشد. امکان استفاده از تارا در شعبه فیزیکی فروشگاه‌ها یکی از مهم‌ترین مزیت‌های تارا نسبت به رقبا می‌شود. یکی دیگر از مزیت‌های تارا به گفته مدیران آن، نزدیک به هفت میلیون کاربر سازمانی این سرویس است.
تارا در طول سه سالی که از عمرش می‌گذرد، مدل «الان بخر، بعداً پرداخت کن» را برای کارمندان بیش از ۱۰۰ سازمان در کل کشور پیاده کرده و این کارمندان با امکان خرید از بیش از ۴۵۰۰ فروشگاه طرف قرارداد تارا، نهایت استفاده را از فرصت خرید اعتباری می‌برند. سازمان‌هایی مانند بانک ملی ایران، بانک مرکزی، بیمه ایران، تمام شرکت‌های تابعه گروه صنعتی گلرنگ، بازنشستگان کشوری و شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ و کوچک دیگر با شرایط متنوع، می‌توانند از سرویس تارا استفاده کنند. این کاربران سازمانی از طرف سازمان‌های تابعه‌شان طیف مختلفی از اعتبار از ۵۰۰ هزار تومان تا سقف ۳۰ میلیون تومان و بیشتر اعتبار دریافت کرده‌اند.
امکان استفاده اعتباری از تاکسی اینترنتی «تپسی» نیز از دیگر ویژگی‌های این سرویس محسوب می‌شود. اخیراً تپسی، سرویس اعتباری پرداخت هزینه سفر را با تارا ۳۶۰ فراهم کرده و در یک تعامل دوسویه، کاربران تپسی با کمک تارا می‌توانند به شکل اعتباری از تپسی استفاده و دو ماه بعد هزینه را پرداخت کنند و کاربران تارا نیز با اعتبارهای سازمانی یا خُرد خود این امکان را در اختیار دارند. به گفته مدیران این شرکت، سرویس اعتبار خُرد تارا برای عموم کاربران در دسترس است. این سرویس که به‌زودی به یک سرویس اعتبارسنجی با کمک هوش مصنوعی مجهز خواهد شد، در طول دو سال گذشته به بلوغ رسیده و از رابط کاربری بسیار ساده و جذابی برخوردار است.
کاربران تارا علاوه بر اینکه می‌توانند از انواع تخفیف‌های فروشگاهی به واسطه حضور در تارا برخوردار شوند، از یک «برگشت نقدی» سه‌درصدی هم بهره‌مند می‌شوند که قابلیت واریز به کارت‌های شتابی‌شان را دارد. شبکه پذیرندگان تارا از کیفیت و کمیت خوبی برخوردار است. تارا به پشتوانه گروه صنعتی گلرنگ موفق شده شبکه‌های فروشگاهی FMCG بزرگی را در اختیار داشته باشد و کاربران تارا از این شبکه نهایت استفاده را می‌برند.
افق کوروش، هایپر فامیلی، فروشگاه‌های گندم، سورنا و… از مهم‌ترین این پذیرندگان هستند که کل کشور را پوشش می‌دهند. از دیگر سو، به واسطه نیاز کاربران سازمانی، تارا طیف متنوعی از ارائه‌دهندگان خدمات و کالا را به‌عنوان پذیرنده در اختیار گرفته است. چرم مشهد، کیا گالری، پوشاک تعطیلات، رستوران‌های چیکن فامیلی، مقداد آی‌تی، استادکار، مستر بلیط و در آخرین مورد، تپسی جزء این شبکه پذیرندگان محسوب می‌شوند.
تپسی
سرویس پرداخت اعتباری تپسی از آبان‌ماه ۱۴۰۱ برای کاربران تپسی فعال شده است؛ در حال حاضر کاربران تپسی مبلغ 400 هزار تومان در هر ماه اعتبار دارند که مهلت تسویه آن ابتدای هر ماه است. اعتبارسنجی کاربران بر اساس ویژگی کاربر انجام می‌شود؛ ویژگی‌هایی از جمله تعداد سفر‌ها، نظم سفر‌ها و نحوه پرداخت سفر‌ها. این سرویس هم‌اکنون برای چند هزار کاربر تپسی در اپلیکیشن اندروید و وب‌اپلیکیشن فعال است و بازپرداخت آن ابتدای هر ماه است؛ در صورت عدم بازپرداخت جریمه پنج‌درصدی به صورت‌حساب کاربر اضافه می‌شود و تا زمان پرداخت امکان استفاده مجدد از سرویس وجود ندارد.
به گفته مدیران تپسی، پرداخت اعتباری تپسی در دو ماه ابتدایی آغازبه‌کار خود رشد صد درصدی را نشان داده و فقط در یک روز هزار نفر به استفاده‌کنندگان از سرویس اضافه شده‌اند و صرفاً در یک بازه ۱۰روزه این سرویس ۱۰ درصد رشد یافته و این رشد همچنان ادامه دارد. در حال حاضر این خدمت به افراد ارائه می‌شود، اما به‌زودی پرداخت اعتباری تپسی به‌صورت گسترده‌تر در دیگر سرویس‌ها و خدمات جدید تپسی نیز قابل استفاده خواهد بود.
دیجیپی
دیجیپی در سه‌ماهه پایانی سال ۱۴۰۰ با هدف تکمیل سبد محصولات اعتباری و برای پاسخ به نیازهای کاربران جهت استفاده از وام‌های کوتاه‌مدت و ارزان‌قیمت، از سرویس خرید اعتباری BNPL یا الان بخر، بعداً پرداخت کن رونمایی کرد. در سال ۱۴۰۱ این سرویس مراحل بلوغ خود را پشت سر گذاشت و علاوه بر ارائه سرویس به کاربران نهایی، ارائه به کاربران سازمانی هم در دستور کار دیجیپی قرار گرفت.
سرویس BNPL علاوه بر آنکه دسترسی کاربران به وام‌های کوتاه‌مدت و بدون سود را امکان‌پذیر و تسهیل می‌کند، به کاربرانی که پیشینه استفاده از سرویس‌های اعتباری را نداشته‌اند و رفتار و رتبه اعتباری آنها برای نظام بانکی نامشخص است نیز کمک می‌کند تا رتبه اعتباری خود را بهبود بخشند. دیجیپی همچنین برای جلوگیری از ایجاد بدهی‌های خارج از توان برای کاربران استفاده‌کننده از این سرویس، تلاش کرده با تعریف محصولات متناسب با توان بازپرداخت، از این گزند جلوگیری کند. در سال ۱۴۰۱، سرویس BNPL به دو روش شخصی و سازمانی به کاربران دیجیپی ارائه شد.
BNPL برای کاربران شخصی: در این روش کاربران دیجیپی، پس از پشت سر گذاشتن مراحل ثبت‌نام و اعتبارسنجی که کمتر از یک دقیقه زمان نیاز دارد، اعتبار متناسب با رتبه خود را از ۳۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان دریافت می‌کنند (این مبلغ متناسب با رفتار کاربر در بازپرداخت و خوش‌حسابی به‌مرور افزایش می‌یابد) و کاربر برای مصرف آن تا پایان ماه جاری فرصت دارد. پس از آن از یکم تا پنجم ماه بعد مهلت خواهد داشت تا صورت‌حساب خود را بدون سود و کارمزد تسویه و بار دیگر اعتبار دریافت کند. در صورت تأخیر در بازپرداخت، مبلغ جریمه روزشمار به صورت‌حساب کاربر افزوده می‌شود.
BNPL برای کاربران سازمانی: در این روش که با همکاری سازمان‌ها و برای کارکنان آنها به‌صورت تضمین‌شده یا Secured پیاده‌سازی می‌شود، هر کارمند به میزانی که سازمان مشخص کند، اعتبار دریافت می‌کند. سازمان‌ها در این روش متناسب با دستمزد ماهانه و توان بازپرداخت کاربران، سقفی را برای استفاده ماهانه هر کاربر از BNPL سازمانی مشخص می‌کنند. روش تسویه‌حساب و بازپرداخت در این حالت هم کاملاً مشابه کاربران شخصی است.
تعداد کاربران دریافت‌کننده اعتبار BNPL تاکنون بیش از دو میلیون و ۳۰۰ هزار اعتبار به بیش از ۶۰۰ هزار کاربر یکتا بوده و مبلغ اعتبارهای BNPL اعطاشده دیجیپی نیز به گفته مدیران این شرکت، یک همت است. اعتبار دیجیپی از طریق وب‌سایت و اپلیکیشن موبایلی دیجیپی، قابل دریافت و بازپرداخت است. در حال حاضر نسخه‌های اندرویدی، آی‌اواس و وب‌اپلیکیشن آن در دسترس کاربران قرار دارد.
کیپا
کیپا در سال ۱۳۹۷ به‌منظور ارائه خدمات اعتباری و اقساطی، به‌خصوص خدمات اعتباری خرد به کاربران که خلاء آن در کشور ما حس می‌شد، شکل گرفت. پس از موفقیت در زمینه ارائه خدمات اقساطی دندان‌پزشکی به کاربران در سال‌های ابتدایی، شروع به گسترش حوزه فعالیت خود کرد. در نتیجه امکان خرید اعتباری و اقساطی در زمینه‌های مختلف را به وجود آورد. در حال حاضر شبکه وسیع و متنوعی از پذیرندگان در زمینه‌های سوپرمارکتی (FMCG)، خدمات بیمه، خدمات پزشکی و سلامت، مد و پوشاک، گردشگری، آموزشی، خانه و آشپزخانه، کالای دیجیتال، لوازم خانگی، فرش و مبلمان، عینک و سمعک و محصولات آرایشی و بهداشتی با کیپا همکاری می‌کنند. این شبکه پذیرندگان در حال حاضر به بیش از ۱۰ هزار فروشگاه می‌رسد.
کیپا در زمینه خریدهای روزمره و سوپرمارکتی (FMCG) با فرایند BNPL به کاربران اعتبار می‌دهد. این خدمت در حال حاضر به بازنشستگان تأمین اجتماعی، فرهنگیان و کارکنان فولاد مبارکه و چند سازمان خصوصی و دولتی دیگر ارائه می‌شود. کارمندان این سازمان‌ها به‌صورت اختیاری می‌توانند از این اعتبار استفاده کنند و دقیقاً به اندازه مبلغی که خرید می‌کنند، اقساط پرداخت می‌کنند.
اپلیکیشن کیپا در سیستمعامل اندروید به‌صورت نصبی و در سیستمعامل آی‌اواس و ویندوز به‌صورت وب‌اپلیکیشن در دسترس است. مبلغ این اعتبار برای سازمان‌های مختلف با توجه به توافق با سازمان متفاوت است، ولی اکثر سازمان‌هایی که در حال حاضر به کیپا اعتماد کرده‌اند، از سقف پنج میلیون تومان اعتبار بهره‌مند شده‌اند. شروع ارائه خدمات اعتباری BNPL در کیپا به سال ۱۳۹۹ برمی‌گردد. از مهم‌ترین مزایای کیپا می‌توان به عدم نیاز به مراجعه حضوری و استفاده از مدارک فیزیکی، به‌صورت کاملاً آنلاین، روش‌های متنوع بازپرداخت اقساط، اعتبارسنجی و تخصیص تسهیلات در سریع‌ترین زمان ممکن اشاره کرد که می‌شود گفت در حال حاضر دریافت تسهیلات و اعتبار از کیپا به‌صورت کاملاً آنلاین و در مدت‌زمان کمتر از ۱۰ روز صورت می‌پذیرد.
اما مهم‌ترین مزیت رقابتی کیپا به گفته مدیران آن، خرید اعتباری بدون بازپرداخت بهره است. همچنین یکی دیگر از خدمات کیپا ارائه کیف پول اقساطی به سازمان‌های خصوصی و دولتی در بخش رفاهی این مجموعه‌هاست که کارکنان مجموعه می‌توانند خرید خود را انجام دهند و بعداً با تنوع بازپرداخت اقساط و بدون بهره پرداخت کنند. بیش از ۵۰ سازمان برای ارائه خدمات اعتباری به کارکنان‌شان به کیپا اعتماد کرده‌اند. تا امروز کیپا کیف پول‌های اقساطی کوتاه‌مدت و میان‌مدت ارائه داده و بیش از ۸۰۰ هزار کاربر در حال استفاده از خدمات اقساطی و اعتباری در سامانه کیپا هستند. به گفته مدیران این شرکت، از جمله اهدافی که کیپا برای سال ۱۴۰۲ در نظر دارد، ارائه خدمات اقساطی و اعتباری بلندمدت به کاربران است تا دست کاربران برای تنوع بازپرداخت اقساط باز باشد.
بهتر بود کامل تر توضیح می دادید، ۱، چرا وقتی از یکی از اعتبار ها استفاده میکنی چرا قبلا از اعتبار دیگه استفاده میکردی باطل میشه ۲، اینکه شنیدیم این عمل به لحاظ اعتبار بانکی به ضرر هست؟