جا ماندن ایران از رشد جهانی بازار پشتیبانی فاوا
روند رو‌به‌رشد بازار پشتیبانی فاوا در دنیا و چالش‌های آن در کشور
عصر تراکنش ۷۰؛ علی چهارلنگی، مدیرعامل شرکت توسعه فناوری اطلاعات خوارزمی / پشتیبانی سخت‌افزارهای فاوا به مجموعه سرویس‌هایی گفته می‌شود که به نصب، نگهداری، تعمیر و به‌روزرسانی سخت‌افزارهایی چون کامپیوتر، سرور، روتر، سوئیچ، چاپگر، اسکنر، مودم و مانند آنها می‌پردازد. طبق آمار و ارقام، بازار جهانی سرویس‌های پشتیبانی فاوا، از ۱۰۶۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ به ۱۱۵۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ خواهد رسید و با برآورد نرخ رشد سالانه ۹ درصد تا سال ۲۰۳۲ به دو تریلیون و ۵۱۴ میلیارد دلار خواهد رسید. دلایل این رشد شتابان ارزش بازار نیز در سرمایه‌گذاری گسترده روی زیرساخت‌های فاوا به‌دلیل افزایش محبوبیت فناوری ابر، شتاب‌گیری رشد اقتصادی در آمریکای شمالی و اروپا، افزایش تعداد کامپیوتر و سامانه‌های هوشمند و وابستگی بسیاری از مردم به آنها هنگام کرونا و پساکرونا خلاصه می‌شود و این موارد پیشرانه‌های عمده این رشد ارزش بازار در سطح جهانی هستند.
عدم وجود آماری جامع از بازار ایران
اما نمی‌توان آمار و گزارش جامعی در زمینه بازار پشتیبانی فاوا در ایران ارائه داد. یکی از دلایل این موضوع این است که افراد و بنگاه‌هایی که سرویس‌های پشتیبانی فاوا را بدون آمار و فاکتور و ثبت در دفاتر قانونی ارائه می‌دهند، مشخص نیستند. سازمان‌های فراوانی نیز خود دارای بخشی برای پشتیبانی فاوا و شبکه خود هستند که دستمزد و هزینه‌های آنها را به‌صورت تفکیک‌شده از سایر هزینه‌های کسبوکار ارائه نمی‌دهند. از این رو نمی‌توان آمار و گزارش جامعی در زمینه بازار پشتیبانی فاوا در ایران ارائه داد.
با این حال آنچه با تعمیم یافته‌ها و جمع‌بندی دیدگاه‌های دست‌اندرکاران می‌توان گفت آن است که در ایران کاهش شدید ارزش ریال و چند ده برابر شدن قیمت سخت‌افزارهای الکترونیک، موجب ناتوانی مردم و صاحبان کسبوکار از خرید سامانه‌های نو برای جایگزین‌کردن کامپیوتر و دستگاه‌های هوشمند و روتر فرسوده شده و به‌ناچار با قیمت‌های نه‌چندان منطقی، تن به تعمیر و به‌روزرسانی قطعات می‌دهند.
کمبود متخصص دارای گواهینامه صلاحیت و کوچ نیروهای متخصص آموزش‌دیده و مجرب، عدم رقابت آزاد شرکت‌های سازنده در کشور که بازار را در تیول شماری از واردکنندگان کالاهای بی‌کیفیت قرار داده، گارانتی‌های مبهم و غیرقابل پیگیری، نبود نمایندگی قانونی سازندگان خارجی در کشور، عدم التزام واردکنندگان به ارائه مستندات راهنما و بهره‌برداری به زبان فارسی، نبود حمایت قانونی از مصرف‌کننده و کمبود سرویس‌های فروش اقساطی و اعتباری کامپیوتر و تجهیزات فاوا از دیگر عوامل عمده عدم رشد کسبوکار پشتیبانی فاوا در ایران هستند.
راهبردهای رقابتی‌کردن کسبوکار پشتیبانی فاوا
راهبردهای اساسی برای رقابت‌پذیر کردن کسب‌وکارهای پشتیبانی فاوا، جدا از راهبردهای ملی نیست و در حقیقت زیرساخت هر مدل توسعه اقتصادی به‌شمار می‌روند؛ تحول اقتصادی برای تقویت ارزش پول ملی به جای سفته‌بازی و ناگزیر کردن مردم به خرید ملک و ارز و طلا برای حفظ نسبی قدرت خرید، بازگرداندن اعتبار و آبرو به بازار سهام، برچیدن تحریم‌ها، حمایت عملی از سرمایه‌گذاری خارجی و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، رفع موانع پیوستن به سازمان تجارت جهانی و پیمان‌های منطقه‌ای و… از جمله این راهبردهای ملی هستند که شاخص‌های کلیدی کسبوکار پشتیبانی فاوا را در کنار شاخص‌های کلیدی هزاران کسبوکار دیگر به‌صورتی چشم‌گیر بهبود می‌بخشند.
پیش‌نیازهای راهبردهای سازمانی
در ادامه شماری از راهبردهایی را که مدیران ارشد کسب‌وکارهای پشتیبانی فاوا باید در سازمان متبوع خود در پیش گیرند و با تدابیر و فرایندهای سنجیده و همسو این راهبردها را پیاده‌سازی کنند، ارائه داده‌ام، اما موفقیت آنها در گرو پیش‌نیازهایی است که در ادامه به آنها می‌پردازم.
- طراحی-بازمهندسی زنجیره ارزش
مهم‌ترین پرسشی که زنجیره تأمین باید به آن پاسخ دهد این است که سازمان چگونه و چه ارزشی برای مشتری می‌آفریند. در بازمهندسی زنجیره ارزش، تمرکز اصلی بر آن است که چگونه با هزینه کمتر ارزش بیشتری به مشتری منتقل می‌شود.
تغییر نیازها و تغییر در نگرش جامعه به ارزش‌های تولیدی آن کسبوکار در طول زمانی که از طراحی زنجیره ارزش گذشته، هر چند سال یک بار نیاز به بازمهندسی زنجیره ارزش را آشکار می‌کند. هنگام بازمهندسی زنجیره ارزش معمولاً تمرکز بر تعریف جدید از ارزش‌ها این است که چگونه ارزش‌های بیشتری را می‌توان با هزینه کمتر به مشتری منتقل کرد.
- طراحی-بازمهندسی زنجیره تأمین
زنجیره تأمین روایت گام‌های شکل‌گیری یک کالا یا سرویس از مواد خام یا محصول نیمه‌آماده تا توزیع کالای آماده فروش یا ارائه سرویس است. زنجیره تأمین سرویس‌ها بر خلاف زنجیره تأمین کالا، تنها از یک مدل MTO (Make-to-Order) برخوردارند که به معنی آن است که سرویس تنها هنگامی تولید و ارائه می‌شود که قراردادی برای آن امضا شده باشد.
راهبردهای سازمانی توسعه و افزایش رقابت‌پذیری در شرکت‌های پشتیبانی فاوا به شرح زیر است:
- ایجاد اتحادیه صنفی که بتواند بازتاب نیرومندی از خواسته‌های شرکت‌های پشتیبان فاوا در نهادهای قانون‌گذار، بانک، بیمه، گمرک و… باشد (هم‌اکنون اتحادیه صنفی فناوران رایانه تهران وجود دارد، اما گرایش آن بیشتر در زمینه صنف فروشندگان و ارائه‌دهندگان خدمات B2C است و صدای چندانی برای صنف B2B از آن شنیده نمی‌شود)؛
- آموزش و پیاده‌سازی استانداردهای سری ISO/IEC 20000 (یا دیگر استانداردها و چهارچوب‌های پیاده‌سازی ITSM (Information Technology Service Management) در کسبوکار و پایش مداوم رعایت آن در کسبوکار)؛
- امکان‌سنجی و گسترش مدل‌های کسبوکار از B2B بهB2G و B2C؛
- کاهش هزینه‌ها از جمله با حداکثر استفاده از فناوری‌های نوین، برون‌سپاری حداکثری با استفاده از فرایندهای BPaaS (Business Process as a Service) موجود در بازار (مانند انتقال وظایف مرکز تماس درون‌سازمانی به شرکت‌های تخصصی کال‌سنتر، انتقال وظایف بخش ترابری سازمان به تاکسی اینترنتی سازمانی و…)؛
- سطح‌بندی خدمات با تأکید بر گسترش امکان حل مشکل مشتریان در پایین‌ترین سطوح ممکن؛ از جمله با استفاده از ربات پاسخگو و هوش مصنوعی؛
- تدبیر برای عقد قراردادهای تأمین قطعات مرغوب با کمترین واسطه.