نگاهی به خدمات ۸ شرکت ایرانی فعال در حوزه KYC
چهره و هویت افراد زیر ذره‌‌بین الگوریتم‌ها
عصر تراکنش ۷۶؛ غزل یگانگی / با گسترش خدمات الکترونیکی در جهان و غیرحضوری شدن فرآیندهای مالی و اداری، احراز هویت و تأیید هویت کاربران مهم شد. در همین راستا، شرکت‌های واسطی با عنوان KYC پدید آمدند. KYCها، با استفاده از اطلاعات هویتی و ثبتی افراد و چهره، صحت ادعاهای هویتی افراد را بررسی می‌کنند. در واقع آنها با استفاده از الگوریتم‌های هوش مصنوعی چهره فرد را شناسایی می‌کنند و آن را با تصویر مرجع مانند کارت ملی مطابقت می‌دهند. فلسفه ایجاد KYCها در جهان خنثی‌کردن خطر پول‌شویی حاصل از جرم، تامین مالی تروریسم، فساد و سایر جرائم مالی و… در فرآیندهای غیرحضوری است.
در ایران هم با وقفه‌ای چندساله نسبت به جهان، شرکت‌های KYC ایجاد شدند؛ البته علت این امر را می‌توان به فراگیر نبودن خدمات الکترونیک در کشور هم ارتباط داد. بااین‌حال دو نهاد قوه قضائیه و بانک‌ها از بخش دولتی آغازگر همکاری با KYCها بودند؛ فرآیند احراز هویت با روش KYC از سامانه ثنا شروع شد و بعد از آن به شبکه بانکی و سازمان بورس، یعنی همان سامانه «سجام»، رسید و در مراتب بعدی برخی وزارتخانه‌ها و ارگان‌ها به این جمع اضافه شدند.
در کنار بخش دولتی، بخش خصوصی که عمدتاً به بخش نوآورانه بازار معروف است هم در این مسیر قرار گرفت. امروز احراز هویت دیجیتالی در سازمان بورس، بانک‌ها، نئوبانک‌ها، قوه قضائیه و خدمات دولتی، صرافی‌های رمزارزی و… کاربرد دارد. این فراگیری نشان‌دهنده ضریب نفوذ خدمات الکترونیکی در ایران و ظرفیت حضور شرکت‌های واسط احراز هویت است؛ بااین‌وجود تعداد شرکت‌های فعال در حوزه KYC در ایران به ۱۰ عدد نمی‌رسد. یوآیدی، شاکیلید، فنار، فراشناسا، ونیفای، آرتین، Faceet و جیبیت از شرکت‌های فعال حوزه KYC هستند که در این شماره از ماهنامه «عصر تراکنش» به معرفی خدمات‌شان پرداخته‌ایم.
جیبیت
جیبیت فعالیت خود را از سال ۱۳۹۸ و با ارائه سرویس‌های پرداخت، استعلام و احراز هویت در جهت توانمندسازی کسبوکارها آغاز کرد. سرویس‌های استعلامی جیبیت شامل استعلام بانکی، هویتی و خدماتی است که می‌تواند طیف وسیعی از داده‌های بانکی و اطلاعات فردی را صحت‌سنجی کرده و اصالت آنها را توسط تامین‌کنندگان متعدد و با بالاترین درجه اطمینان بررسی کند.
وب‌سرویس‌های استعلام بانکی جیبیت، سرویس‌های تبدیلی و همخوانی را شامل می‌شود که اطلاعات و داده‌های دارنده کارت را در زمان کوتاهی اصالت‌سنجی می‌کند. از مهم‌ترین سرویس‌های استعلام بانکی می‌توان به سرویس‌های تبدیل کارت به شبا، استعلام شبا و استعلام شماره کارت اشاره کرد. سرویس دیگری که در بسته سرویس‌های جیبیت به کسبوکارها قرار دارد، تطابق شماره موبایل با کد ملی است که هر کدام بسته به صنعت و نوع فعالیت کسبوکارها، می‌تواند اطلاعات بانکی و غیربانکی کاربران را تطبیق داده، صحت آنها را تایید یا رد کنند.
در کنار «سرویس‌های استعلامی»، جیبیت سرویس احراز هویت بایومتریک نیز به کسبوکارها ارائه می‌دهد که در آن با به‌کارگیری داده‌های بصری، تکنیک‌های پردازش تصویر و یادگیری عمیق، می‌توان به بررسی ادعای کاربر در خصوص هویتش پرداخت. بررسی زنده بودن، تطبیق چهره یا Face Verification و تبدیل صوت به متن یا ASR از جمله مهم‌ترین خدماتی است که سرویس احراز هویت بایومتریک جیبیت داراست.
نرخ موفقیت بیش از ۹۹درصد، میانگین زمان پاسخگویی ۵۰۰ میلی‌ثانیه به درخواست‌ها و همچنین داشتن گواهینامه‌های افتا و مکنا از ویژگی‌ها و مزیت‌های این سرویس به شمار می‌آید. مواردی همچون تشخیص حجاب بانوان، تشخیص سن و جنسیت نیز از قابلیت‌های جدیدی است که به این سرویس احراز هویت بایومتریک اضافه شده است. دو سرویس بررسی اسناد یا Document Verification و همچنین استخراج متن یا OCR نیز از جمله مواردی است که به‌واسطه بهره‌مندی از هوش مصنوعی در این سرویس قابل ارائه خواهند بود. به گفته مدیران جیبیت، ثبت سالانه ۵۰میلیون درخواست برای «سرویس‌های استعلامی» همچنین یک میلیون درخواست برای سرویس احراز هویت بایومتریک مهم‌ترین نمود اعتماد کسبوکارها به سرویس‌های KYC و KYB جیبیت است.
راهکار احراز هویت آرتین
«راهکار احراز هویت آرتین» با بهره‌گیری از دو موتور قدرتمند زنده‌سنجی و تبدیل گفتار به متن، تجربه احراز هویتی غیرحضوری، سریع و امن را برای کاربران به ارمغان می‌آورد. این محصول از سال ۱۳۹۹ در آرتین، تیم کسبوکار هوش مصنوعی توسن‌تکنو، به صورت کاملا بومی توسعه داده شده است. از اهداف اصلی طراحی این محصول، ایجاد امنیت و آسایش برای مشتریان در کنار ایجاد تجربه خوشایند برای کاربران عنوان شده است. به گفته مدیران آرتین، امکان سفارشی‌سازی با روش‌های متنوع موجود احراز هویت و زنده‌سنجی با قابلیت انتخاب ضریب دقت/خطا بر اساس نیاز مشتریان، این محصول را نسبت به دیگر سرویس‌دهندگان، متمایز کرده است. از سری قابلیت‌های این محصول می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قابلیت به‌کارگیری به صورت محصول در سرور مشتری با ارائه لایسنس
- قابلیت به‌کارگیری به صورت سرویس در سرور شرکت توسن‌تکنو
- احراز هویت آنلاین (انجام تمام فرآیند توسط هوش مصنوعی)
- احراز هویت آفلاین و ارائه ادمین پنل جهت بررسی درخواست‌های احراز هویت توسط اپراتور
- ارائه سرویس امن به صورت Rest-API
- اعلام نتیجه احراز هویت به همراه ضریب اطمینان و کد خطا
ازجمه مزیت‌ها و ارزش‌های راهکار احراز هویت آرتین نیز می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- ارائه خدمات به صورت 7/24
- طراحی کاربرپسند و اهمیت به تجربه خوشایند کاربر
- کاهش مراجعه حضوری کاربران و صرفه‌جویی در زمان
- مقیاس‌پذیری بالا
- استفاده از به‌روزترین روش‌های مبتنی بر هوش مصنوعی
- دارای گواهی دانش‌بنیان نوع یک و گواهی امنیتی
- ثبت بیش از یک میلیون احراز هویت موفق
شاهراه اعتماد کلید (شاکیلید)
شاهراه اعتماد کلید (شاکیلید) با دیدگاه ارائه راهکارهای سرویس‌محور به جای تفکر محصول‌محور در سال ۱۳۹۹ به ثبت رسید. به گفته مدیران این شرکت، چشم‌انداز کلی شاکیلید ایجاد سهولت در شرایط زندگی مردم جامعه است و در راستای این چشم‌انداز شاکیلید تلاش دارد تا سرویس‌های خود را با دقت بالا و کاربری آسان و سریع در دسترس عموم قرار دهد. سامانه احراز هویت غیرحضوری دیجیتال «آشنامی» و اپلیکیشن امضای دیجیتال همراه «امضامی» از جمله سرویس‌های شاکیلید هستند. «آشنامی» هم‌اکنون با احراز هویت غیرحضوری در سامانه سجام و سامانه ثنا و همچنین «امضامی» در سامانه ثبت من در دسترس عموم است. شاکیلید به کسبوکارها این امکان را می‌دهد تا در بستری سریع و امن، با استفاده از راهکارهای احراز هویت غیرحضوری و امضای دیجیتال همراه مراکز میانی عام، تجربه روان‌تر و جذاب‌تری را رقم بزنند.
هم‌اکنون شرکت‌ها و مؤسسات بسیاری ازجمله بانک کشاورزی، صندوق کارآفرینی امید، گلدیران، پرسی ایران گاز و… و همچنین بیش از نیمی از کارگزاری‌های سجام و کاربران سامانه ثنا از راهکار امضای دیجیتال همراه و احراز هویت غیرحضوری شاکیلید استفاده می‌کنند. راﻫﮑﺎر اﺑﺮی آشنامی در ابتدا ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺣﺮاز ﻫﻮﯾﺖ ﻏﯿﺮﺣﻀﻮری ﮐﺎربران ﺳﺠﺎم ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺖ و به گفته مدیران این شرکت، تاکنون ﺑﺎ ﮐﺴﺐ ﻣﻘﺒﻮﻟﯿﺖ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ و ﮐﺎرﮔﺰاریﻫﺎی گوناگون توانسته سهم قابل‌توجهی از این بازار را به خود اختصاص دهد.
آشنامی با گسترش ﺣﻮزه اﺣﺮاز ﻫﻮﯾﺖ دﯾﺠﯿﺘﺎل، آن را در ﻗﺎﻟﺒﯽ مناسب ﺑﺮای انواع ﮐﺴﺐوﮐﺎرﻫﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ داده اﺳﺖ. آشنامی با سازوکار ماژولار (استفاده از عکس و ویدئو، لایونس، امضای خیس و…) و ارائه سرویس به صورت SaaS، سادگی یکپارچه‌سازی داخل نرم‌افزارها و بدون نیاز به هزینه زیرساخت اولیه و ارائه اپراتور ۷ در ۲۴، امکان اطمینان از هویت کاربران کسبوکارها را فراهم می‌آورد. بر اساس نیازسنجی کسب‌وکارهای خرد و کلان، مسیر اختصاصی احراز هویت و ترتیب فراخوانی سرویس‌ها و قابلیت یکپارچه‌سازی در پلتفرم مشخص می‌شود و بر اساس نحوه آن اتصال ابزارهای احراز هویت به سرویس‌های کسبوکار طراحی می‌شود. همچنین با استفاده از راهکار امضای دیجیتال امضامی به عنوان هویت پایدار کاربران کسبوکارها، امکان صحت‌سنجی امضاهای درج‌شده فراهم است.
فراشناسا
فراشناسا محصولی است از شرکت پارت که از سال ۱۳۹۹ هم‌زمان با شیوع کرونا و اعلام نیاز نهادها برای غیرحضوری کردن احراز هویت کاربران سجام آغاز به کار کرد و خدماتی ارائه داد که پس از آن در اختیار سامانه‌ی ثنای قوه‌ی قضائیه و بانک‌ها و دیگر سازمان‌های دولتی و خصوصی نیازمند احراز هویت کاربران قرار گرفت. به صورتی که تاکنون بیش از ۱۳ میلیون نفر با استفاده از فراشناسا موفق به احراز هویت شده‌اند.
سامانه‌ی احراز هویت غیرحضوری فراشناسا با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته‌ی بینایی ماشین و یادگیری عمیق، ابتدا تصویری از چهره‌ی متقاضی تهیه می‌کند. سپس این تصویر با تصویر مرجع در پایگاه داده‌ی نهادهای بالادستی مقایسه می‌شود. در مرحله‌ی بعد با استفاده از ویدئو، هوشیاری و زنده بودن فرد و در آخرین مرحله، آگاهی او نسبت به کاری که انجام می‌دهد، بررسی و سپس هویت او تأیید می‌شود. پس از طی مراحل لازم و اطمینان از هویت واقعی شخص، نتیجه‌ی نهایی احراز هویت برای سازمان متقاضی ارسال می‌شود. ازجمله ویژگی‌های سرویس احراز هویت غیرحضوری فراشناسا عبارتند از:
- ظرفیت احراز هویت حجم بالایی از کاربران در زمان کوتاه
- بهره‌مندی از تکنیک‌های قوی و نوین ضد جعل
- بهره‌مندی از زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری بومی و پیشرفته
- پاسخگویی سریع به مشتریان از لحظه‌ی تماس اولیه تا خدمات پس از فروش
- سفارشی‌سازی خدمات بر اساس نیازهای خاص هر سازمان
به گفته مدیران این شرکت، فراشناسا با زیرساخت قدرتمند خود برای پردازش داده‌ها، قادر است کل جمعیت شهر تهران را تنها در یک ساعت احراز هویت کند.
فنار
با توجه به اینکه شرکت فن‌آوران اعتماد راهبر (فنار) یکی از مرکز میانی بزرگ صدور گواهی امضا در کشور از نظر تعداد تراکنش صدور گواهی امضای دیجیتال با سهم بازار بیش از ۵۰درصد است و ده‌ها دفتر ثبت‌نام، درخواست‌های گواهی خود را از این مرکز صادر می‌کنند، لازم است طبق قانون پیش از درخواست صدور گواهی امضا، فرآیند احراز هویت افراد انجام شود. فرآیند احراز هویت در این مورد می‌تواند به صورت فیزیکی و حضوری هم انجام شود (که در حال حاضر لازمه صدور گواهی سطح ۲ است)، اما با توجه به رایج شدن کاربردهای احراز هویت الکترونیکی در بستر اپلیکیشن موبایل جهت صدور گواهی امضای سطح ۱، شرکت فن‌آوران اعتماد راهبر (فنار) نیز این خدمات را به دفاتر ثبت نام خود به جهت اطمینان از طی شدن مراحل لازم و تسهیلگری عملیات دفاتر ثبت‌نام به صورت سرویس احراز هویت (ابری) یا نصب و راه اندازی زیرساخت احراز هویت در پروژه‌های بزرگ ارائه می‌دهد.
به گفته مدیران این شرکت، راهکار احراز هویت فنار شامل مراحل دقیق و استانداردی می‌شود که مورد تایید مرکز ریشه دولتی (نهاد ناظر و رگولاتور امضای دیجیتال در کشور) است. راهکار احراز هویت فنار علاوه بر فراخوانی سرویس‌های استعلامی ضروری جهت کنترل شماره موبایل و تطبیق با کد ملی و همچنین فراخوانی اطلاعات ضروری فرد از طریق وب‌سرویس‌ها، موتور هوش مصنوعی جهت تطبیق تصویر فرد با عکس ثبت احوال را شامل شده و تست لایونس (زنده بودن فرد) و تست گفتار را نیز پوشش می‌دهد. بنابراین مجموعه‌ای از استعلامات و پردازش‌ها سمت سرور انجام می‌شود تا هویت کاربر احراز شود و سپس او بتواند سایر خدمات مربوطه از جمله دریافت گواهی امضای دیجیتال را دریافت کند.
به گفته مدیران فنار، شرکت فن‌آوران اعتماد راهبر آمادگی دارد تا این راهکار را به صورت سرویس ابری SaaS و تراکنش‌محور به شرکت‌ها و سازمان‌ها ارائه دهد تا در کمترین زمان بتوانند خدمات احراز هویت را چه در قالب فراخوانی سرویس‌ها، بهره‌برداری از SDK یا بهره‌برداری از اپلیکیشن آماده، عملیاتی و بهره‌برداری کنند.
Faceet
فعالیت توسن در حوزه احراز هویت مشتریان از اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ با تولید محصول Faceet آغاز شد و اولین نسخه این محصول، آبان‌ماه ۱۴۰۱ به صورت رسمی رونمایی شد. Faceet محصولی است که با بهره‌گیری از تکنیک‌های روز هوش مصنوعی برای شناسایی هویت مشتریان یک کسبوکار به صورت غیرحضوری تولید شده است. با استفاده از این محصول، احراز هویت دیجیتال مشتریان با یک راهکار هوشمند در هر مکان و زمانی ممکن می‌شود. «احراز هویت دیجیتال» و «صدور گواهی امضای دیجیتال» خدماتی‌اند که توسط Faceet در دسترس کاربران قرار گرفته‌اند. خدمات این محصول با هدف تسهیل رابطه بین کسبوکارها و مشتریان‌شان و همچنین افزایش امنیت آنها در بستری امن و قابل‌اطمینان ارائه شده است. سرویس احراز هویت دیجیتال Faceet ویژه کسب‌وکارهایی است که نیاز به تأیید هویت مشتریان شان دارند و فرآیند احراز هویت این محصول به نحوی تعریف شده که کاربران بتوانند از سرویس احراز هویت دیجیتال که به منابع داده در سازمان ثبت احوال متصل است، استفاده کنند. در سرویس صدور گواهی امضای دیجیتال نیز مشتریان می‌توانند پس از احراز هویت دیجیتال، برای اعتبارسنجی و دریافت امضای دیجیتال جهت امضای متون و قراردادها اقدام کنند.
به گفته مدیران این شرکت، نتایج قابل‌اعتماد و دقت بالا، هوشمندی در شناسایی زنده‌بودن کاربر، ارائه بستری امن و مطمئن و فرآیند پیاده‌سازی ساده و منعطف ازجمله مزایا و ویژگی‌های Faceet هستند. این شرکت عنوان می‌کند که مهم‌ترین مزیت رقابتی Faceet، آنلاین بودن تمامی مراحل احراز هویت است؛ چراکه این محصول هویت فرد را در هر ساعتی از شبانه‌روز با ضبط یک ویدئوی چندثانیه‌ای و بدون دخالت نیروی انسانی شناسایی و تأیید می‌کند، در‌حالی‌که اغلب محصولات KYC به صحت‌سنجی نتایج توسط اپراتور نیاز دارند.
Faceet بستری مطمئن برای شناسایی هویت مشتریان، اعتبارسنجی و دریافت امضای دیجیتال است که می‌تواند دغدغه کسب‌وکارهای فعال در حوزه بانکداری و خدمات مالی، اپراتورهای همراه، صرافی‌های رمزارزی، پلتفرم‌های اقتصاد مشارکتی، مراکز آموزشی، بازار سرمایه و پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری آنلاین را با ارائه راهکاری هوشمند برطرف کند.
ونیفای
شرکت عصرداده با توسعه سرویس احراز هویت توانست فرآیندهایی ارائه دهد که علاوه بر بانک‌ها توجه بخش‌های دیگری را نیز به خود جلب کند. سرویس‌های احراز هویت ونیفای بر دو بستر API و SDK ارائه می‌شود. هدف آنها از ارائه SDK این بوده که پیاده‌سازی این سرویس‌ها را در سمت کاربران‌شان به حداقل برسد، زیرا این سرویس‌ها شامل ارسال عکس و ویدئو است و پیاده‌سازی این سرویس‌ها برای اپلیکیشن‌ها می‌تواند بار فنی زیادی را سمت آنان ایجاد کند. به طور کلی سرویس احراز هویت ونیفای شامل بخش‌های زیر است که به تناسب نوع کسبوکارها و نیازهایشان شخصی‌سازی می‌شود:
- استعلام اصالت تصویر کارت‌های هویتی (کارت ملی، گواهی‌نامه)
- تطابق تصویر ارسالی توسط فرد با تصویر او در ثبت احوال
- تشخیص زنده بودن تصویر (liveness detection)
احراز هویت غیرحضوری می‌تواند برای بعضی از end userها مشکل باشد. برای مثال اگر برای تشخیص زنده بودن تصویر از کاربر خواسته شود متنی را بخواند یا سر خود را تکان دهد، می‌تواند برای افراد سخت باشد. به همین دلیل ونیفای برای تشخیص زنده بودن تصویر، تماما از روش‌های passive مانند بررسی بازگشت نور و نوع بافت تصویر استفاده می‌کند. در نتیجه به حرکت خاصی توسط کاربر نیاز نیست. همچنین تلاش کرده تا سرعت سرویس‌ها را نیز به حداقل برساند. اکنون سرویس‌های این شرکت در کمتر از ۶ ثانیه تمامی موارد بالا را بررسی کرده و پاسخ را به کاربران نشان می‌دهند. سرویس‌های ونیفای اکنون در ۴ بانک و موسسه مالی، شرکت‌های لیزینگ و صرافی‌ها در حال استفاده هستند. علاوه بر آن، ونیفای ارائه‌دهنده این سرویس روی پلتفرم دیوار نیز هست.
یوآیدی
شرکت احراز هویت UID در سال ۱۳۹۷ تاسیس شد و با گذشت ۵ سال از فعالیت مستمر این شرکت، در حال حاضر UID با ویژگی‌هایی که دارد و تأثیرگذاری‌اش در زمینه‌ی احراز هویت، با سازمان‌های دولتی و خصوصی بسیاری همکاری دارد. سال ۱۳۹۸ یوآیدی احراز هویت تصویری بر پایه‌ی هوش مصنوعی را در کشور ایجاد کرد که این سرویس در سال ۱۳۹۹ با شیوع همه‌گیری کرونا توسط سامانه‌های سجام و ثنا پیاده‌سازی شد و تا به امروز در حال استفاده است. سال ۱۴۰۰ نیز طی ایجاد یک همکاری با شرکت خدمات انفورماتیک، بانک آیدی تاسیس شد که تمامی خدمات UID را اختصاصا به بانک‌ها ارائه می‌دهد و تاکنون همکاری‌هایی با تعدادی از بانک‌ها شکل داده است. سرویس‌هایی که UID به مشتریان خود ارائه می‌دهد بدین شرح است:
سرویس احراز هویت تصویری با ویژگی‌های الگوریتم تشخیص زنده بودن (Liveness)، الگوریتم تطبیق چهره (Face matching)، تبدیل صوت به متن (Speech to text) و الگوریتم استخراج متن (Ocr). علاوه بر این، سرویس‌های جانبی مانند سرویس شاهکار (تطبیق کد ملی با شماره تماس)، سرویس اطلاعات هویتی (دریافت کد ملی و سال تولد)، آدرس و کد پستی و حساب بانکی را نیز یوآیدی ارائه می‌دهد. تمامی این سرویس‌ها به صورت یک‌جا یا بنا بر درخواست کسبوکار به صورت جداگانه در اختیار صاحبان کسبوکار قرار می‌گیرد و به گفته مدیران این شرکت، با دقت بالای ۹۹درصدی هوش مصنوعی با خطایی نزدیک به صفر فرآیند احراز هویت را تکمیل می‌کند.
طبق گفته‌های مدیران یوآیدی، از افتخارات این شرکت در طول ۵ سال فعالیت خود این است که ۵میلیون احراز هویت موفق ثبت شده است. همچنین ۵۰هزار احراز هویت روزانه، ۹۹درصد آپ‌تایم سرویس و ۱۰ ترابیت دیتای رمز‌نگاری‌شده نیز از دیگر آمار و ارقام یوآیدی هستند. سرویس UID می‌تواند در بخش‌های مختلفی از جمله بانک‌ها، رمزارزها، لندتک‌ها، پرداخت‌یارها، پلتفرم‌های اقتصاد مشارکتی و اپراتورهای تلفن همراه مورد استفاده قرار گیرد.
سلام اموال من که از سال ۹۴ تا به حال بدون خبرداشتن من گجاست من فردا از شما شکایت میکنم