معرفی منتخب‌های ۱۴۰۲ عصر تراکنش در ۲۲ دسته گوناگون

علیرضا ماهیار: علیرضا ماهیار چهره شناخته‌شده صنعت فناوری‌های مالی ایران است که در چند سال اخیر، به واسطه حضورش در سازمان‌های مختلف، شاهد پررنگ‌تر شدن نام او در برهه‌های مهم بوده‌ایم. او در زمره مدیران جوان قرار می‌گیرد و شاید همین جوان بودنش نسبت به پیشینیانش در سمت‌های مشابه، او را کاندیدای اصلی چهره سال عصر تراکنش کرده است، اما نکته دیگری که ما را در این انتخاب مصمم‌ کرد، انتصاب او به مدیرعاملی شرکت ملی انفورماتیک بود؛ شرکتی دولتی که تصمیم‌ها و انتخاب‌هایش می‌تواند کل صنعت را دستخوش تغییرات مثبت یا منفی کند، به‌ویژه در برهه‌ای که بانک مرکزی و زیرمجموعه‌هایش بیش از هر زمان دیگری در برزخ حرکت به سمت تحول و نوآوری یا رد و محدود کردنش گیر کرده‌اند. حالا به نظر می‌رسد با روی کار آمدن علیرضا ماهیار، موجی از تغییرات در زیرمجموعه‌های این شرکت مادر در حال رخ دادن است و می‌توان به رقم خوردن اتفاق‌های تازه در صنعت امیدوار بود. بر هیچ‌کس پوشیده نیست که شرکت‎های دولتی و حاکمیتی محدودیت‌های ساختاری، فرایندی و مأموریتی خاص خودشان را دارند، ولی به نظر می‌رسد ماهیار و مهره‌هایی که او در حال چیدنشان است در تلاش‌اند تا در همین ساختار فعلی تغییرات جدیدی را ایجاد کنند.

هادی اخلاقی، مدیرعامل بانک تجارت: ستاره‌ها در نظام بانکی ایران کم نیستند؛ افرادی با کارهایی درخشان که همیشه در نقشی که برعهده گرفته‌اند بهترین بوده‌اند، اما در نظام بانکی ایران که عموماً دولتی یا خصولتی است ستاره بودن کافی نیست. گاهی این ستاره‌ها نیستند که برنده می‌شوند، بلکه ترکیب‌های طلایی هستند که خوش می‌درخشند و در ترکیب‌های طلایی هم الزاماً همه ستاره‌ها پرنور نیستند، ولی کنار هم چیدن مهره‌هایی که کاملا‍ً با هم متناسب‌اند حداکثر کارآمدی را به همراه خواهد داشت. دب اصغر یا دب اکبر را در آسمان ببینید، الزاماً پرنورترین‌ها نیستند، ولی چیدمانشان کنار یکدیگر، چراغ راه مسافران در طول هزاران سال بوده‌ است. اگر با عینک تحول و نوآوری نیز به صنعت بانکداری ایران در سال ۱۴۰۲ نگاه کنیم، با وجود تک‌ستاره‌های زیادی که در بسیاری از بانک‌های ایران فعال‌اند، باید اعتراف کنیم ترکیب فعلی مدیران بانک تجارت و شرکت‌های زیرمجموعه این بانک، مخصوصاً در حوزه فناوری، ترکیبی طلایی است. رسیدن به ترکیبی طلایی در صنعت بانکداری ایران نیز اتفاق پرتکراری نیست و عوامل مختلف زیادی در آن دخیل‌اند، ولی یقیناً نمی‌توان در شکل‌گیری ترکیب فعلی در بانک تجارت هادی اخلاقی را بزرگ‌ترین عامل ندانست. در سال ۱۴۰۲ شاهد اتفاق‌های مهمی در گروه بانک تجارت و شرکت‌هایش بودیم که در صورت نبودن این ترکیب طلایی رقم نمی‌خورد و این ترکیب نیز وام‌دار نگاه هادی اخلاقی به نوآوری و تحول است.

احمدرضا ضرابیه، مدیرعامل بیمه سامان: اگر قرار باشد از بین تمام مدیران بیمه‌های کشور فقط یک نام را انتخاب کنیم که نوآوری و فناوری را به صنعت بیمه تزریق کرده است آن فرد کسی نیست جز احمدرضا ضرابیه. او مرکز نوآوری پلنت را با هدف توسعه نوآوری در صنعت بیمه در خردادماه ۱۳۹۸ راه‌اندازی کرد و با وجود گذشت بیش از چهار سال از راه‌اندازی این مرکز، هنوز نمونه مشابهی در شبکه بیمه ایران راه‌اندازی نشده است. ضرابیه کسی است که در سال ۱۳۹۸ از انتشار اولین کتاب حوزه اینشورتک ایران که توسط انتشارات راه پرداخت منتشر شده بود حمایت کرد و هنوز بعد از گذشت چهار سال منبع کامل‌تری در این صنعت ارائه نشده است. ده‌ها اتفاق دیگر از این جنس را می‌توان در صنعت بیمه به احمدرضا ضرابیه نسبت داد. مردی که دیسیپلین‌های خاص خودش را دارد و گویا اینجاست تا تلنگری به مدیران سن‌وسال‌دار صنعت بیمه بزند تا به خودشان بیایند. البته که از احمدرضا ضرابیه که در گروه مالی سامان رشد و پرورش یافته غیر از این هم توقع نمی‌رفت.

فاطمه جعفری، مدیر پروژه کاریزما: انتخاب یک چهره در بین ده‌ها کاندیدای اصلی از زنان فعال در صنایع مالی کار دشواری بود و گزینه‌های قوی کم نبودند، ولی درنهایت باید فقط یک نفر را انتخاب می‌کردیم. فاطمه جعفری نیز از مدیران جوان و در عین حال شناخته‌شده صنعت محسوب می‌شود که عموماً نامش را در کنار مسائل نوآورانه در بازار سرمایه شنیده بودیم و این بار هم دلیل اصلی انتخاب ما همین نشستن نام او در کنار نوآوری در بازار سرمایه بود؛ آن‌هم نوعی از نوآوری که می‌تواند در آینده نزدیک بازار سرمایه ایران را دستخوش تحولات بزرگ و شگرفی کند. فاطمه جعفری که حالا مدیر پروژه‌های کارگزاری کاریزما است، نامش با توکنیزاسیون و دریافت اولین مجوز توکنیزاسیون بازار سرمایه گره خورده است. هرچند افتخار چنین اتفاق بزرگی را نمی‌توان فقط به نام یک نفر نوشت و می‌دانیم که اگر تفکر پذیرای مدیران گروه مالی کاریزما برای استقبال از ایده‌های تازه نبود و چنین میدانی به افراد خلاقی همچون فاطمه جعفری داده نمی‌شد یا همراهی و تلاش‌های قابل قدردانی چهره‌های دیگری از صنعت، همچون محمد قاسمی نبود شاید هیچ‌وقت چنین اتفاقی نمی‌افتاد، ولی بی‌شک نمی‌توان تأثیر فاطمه جعفری برای کامل کردن این حلقه پرپیچ‌وخم را نادیده گرفت. یقیناً اتفاقی که فاطمه جعفری به واسطه حضورش در کاریزما رقم زده است، اتفاق بزرگی است که در سال‌های آینده بسیاری از چیزها را تغییر خواهد داد.

سیدحامد حسینی‌نژاد، مدیر منابع انسانی داتین: رسیدن به ۲.۵۰۰ نفر پرسنل! عددی باورنکردنی آن هم درست در زمانی که یکی از بزرگ‌ترین مسائل و دغدغه‌های کسب‌وکارها، جذب و نگهداشت نیروهای انسانی است. با وجود تمام اینها داتین ازجمله شرکت‌هایی است که از ابتدای فعالیتش نیروی انسانی خود را به‌صورت تصاعدی رشد داده است. این شرکت اکنون در حدود ۱.۷۰۰ نیروی انسانی دارد و قصد دارد تعداد آن را تا سال ۱۴۰۵ به بیش‌از ۲.۵۰۰ نفر برساند، اما بحث جذب نیروی انسانی و مدیریت آن کار بزرگی است که حامد حسینی‌نژاد، مدیر توسعه سرمایه‌های انسانی داتین طی سال‌های اخیر به‌خوبی از پسش برآمده است. شاید بخشی از برند کارفرمایی قوی فعلی داتین مدیون فعالیت زیرساختی حامد حسینی‌نژاد طی سال‌های گذشته باشد. یکی از کارهای مهمی که حسینی‌نژاد در داتین سازماندهی کرد «مدرسه داتین» بود تا بتواند یک پشتیبانی قوی برای تأمین نیروی انسانی تازه‌نفس برای داتین ایجاد کند. حسینی‌نژاد معتقد است هر مجموعه‌ای در راستای توسعه خود به نیروهای هم‌راستا با نیازمندی‌های مجموعه و فرهنگ سازمانی خود نیاز دارد، اما در حالت عادی با وجود اینکه درخواست‌ها و رزومه‌های زیادی برای جذب در داتین ارسال می‌شد افراد کمی معیارهای لازم جذب را کسب می‌کردند و از همین رو ایده مدرسه داتین شکل گرفت.

یاسر علیزاده، مدیر روابط عمومی پرداخت نوین آرین: انتخاب چهره سال روابط عمومی برای ما یکی از سخت‌ترین بخش‌ها بود، زیرا بعد از بارها حذف و اضافه، همچنان حداقل بیست انتخاب جدی روی میز داشتیم که همگی می‌توانستند انتخاب نهایی ما باشند. درنهایت به یاسر علیزاده رسیدیم؛ از مدیران باسابقه روابط عمومی در صنعت فناوری‌های مالی ایران که می‌توان تمام ویژگی‌های یک مدیر روابط عمومی درجه یک را در او دید؛ شخصیتی پخته و آرام و در عین حال گرم و صمیمی ولی حرفه‌ای. فردی که در فشارها و سختی‌ها، در روزهای خوب و بد، در روزهای پایان سال و میان سال و اول سال، در روزهای بالا و پایین، به‌عنوان نماد بیرونی یک شرکت، شخصیت یک‌دست و پایداری داشته است. یک مدیر روابط عمومی که کارش به معنی واقعی تعامل و گفت‌وگو برای شرکت بوده؛ نه سانسور و نشان دادن چیزی که دلخواه مدیران است. در روابط عمومی‌ها کم نیستند مدیرانی که در بحران‌ها و سختی‌ها تمام اصول اخلاقی و حرفه‌ای را زیر پا می‌گذارند و تمام دنیا را خلاصه در شرکتی می‌بینند که نقشی در آن دارند و روزی که از آن شرکت جدا می‌شوند، گویی دشمن خونی آن شرکت هستند و پیش وجدان خودشان، ناراضی از تمام خط قرمزهایی که روزی زیر پا گذاشتند.

احسان ترکمن، مدیرعامل سپ: پرداخت الکترونیک سامان را می‌توان خاص‌ترین شرکت PSP ایرانی دانست. شرکتی که بسیاری از نوآوری‌های صنعت پرداخت با نامش گره خورده و در عین حال تنها شرکت PSP کشور است که در هر سه ابزار موبایل، کارت‌خوان و درگاه پرداخت اینترنتی در بین سه شرکت برتر قرار دارد، اما چیز دیگری که این شرکت را در نوع خودش خاص می‌کند ثبات مدیریتی‌اش در طول تمام سال‌هاست که برخلاف عموم PSPها تغییرات در سطح مدیرعاملی در آن بسیار کم بوده است و شاید نکته جالب توجه این است که تمام مدیران عامل پرداخت الکترونیک سامان از گذشته تا امروز، همگی مدیران رشدیافته و تربیت‌یافته در خود پرداخت الکترونیک سامان یا گروه مالی سامان هستند. احسان ترکمن هم از آن مدیران تربیت‌یافته در گروه مالی سامان است که از اواخر سال ۱۴۰۱ مسئولیت مدیرعاملی سپ را برعهده داشته است. سپ با وجود اینکه در شاخص‌ها همیشه در وضعیت مطلوبی بوده است، با حضور احسان ترکمن توانسته علاوه‌بر حفظ جایگاه پیشین خود، بهبود و رشد را نیز در این شاخص‌ها تجربه کند.

مسعود وکیلی‌نیا، مدیرعامل ارتباط فردا: هلدینگ فناوری اطلاعات بانک آینده که آن را با نام ارتباط فردا می‌شناسیم در طول دو سال گذشته به دلیل تغییرات متعدد و وضعیت خاصی که بانک آینده تجربه کرد، شرایط پرتلاطم و غبارآلودی داشت و بسیاری ادامه فعالیت ارتباط فردا و زیرمجموعه‌هایش را به حرکت در مه تشبیه می‌کردند؛ حرکتی آهسته که دوردستش نیز روشن نبود. وضعیت طوری بود که بسیاری این هلدینگ را در سراشیبی تند نابودی تصور می‌کردند و شاید همین نگاه باعث شد تعدادی از نیروهای ارزشمند باسابقه ارتباط فردا با آن خداحافظی کنند. ولی با وجود تمام این اتفاق‌ها، امروز که در پایان سال ۱۴۰۲ هستیم، ارتباط فردا دوباره خودش را احیا کرده است و حتی ظاهراً دارد خودش را برای یک دورخیر چشمگیر در سال ۱۴۰۳ آماده می‌کند. مسعود وکیلی‌نیا، مدیرعامل ارتباط فردا، در رأس این احیای دوباره با ترکیب مهره‌های کلیدی قدیمی و مهره‌های جدید قرار دارد و شاید ارزش کار او با اشاره به این نکته بیشتر درک شود؛ در میان مدیران عامل هلدینگ‌های فناوری اطلاعات بانک‌های ایرانی، وکیلی‌نیا و دو مدیرعامل دو هلدینگ دیگر که هر سه متولد سال ۱۳۵۲ هستند، در صدر جوان‌ترین‌های این فهرست قرار می‌گیرند.

رحمان بابازاده، کارگزاری فارابی: به بازار سرمایه ایران و مخصوصاً کارگزاری‌های بورسی نگاه کنید. چند چهره سرشناس این حوزه را می‌شناسید؟ حالا دوباره به فهرستتان نگاه کنید. در کنار اسم چند نفرشان می‌توانید یک تیک بگذارید تحت این عنوان که برای توسعه تکنولوژی و نوآوری در بازار سرمایه ایران تلاش‌های متعددی کرده‌اند؟ احتمالاً به اینجا که می‌رسید فهرستتان به‌یک‌باره خیلی کوتاه می‌شود! رحمان بابازاده، پدرخوانده کارگزاری فارابی، از نظر ما در صدر این فهرست قرار دارد. مردی خوش‌مشرب و خوش‌صحبت و در عین حال آینده‌نگر که در آینده‌نگری‌اش هم همیشه نگاه ویژه‌ای به مفاهیم نوآورانه و فناورانه دارد. مردی که منشأ خیر بسیاری در صنعت بوده است. از راه‌اندازی شتاب‌دهنده فارابی در سال ۱۳۹۵ در دانشگاه شهید بهشتی گرفته که روزی مجموعه نوپایی مثل زیبال در آن شکل گرفت و امروز یکی از غول‌های پرداخت‌یاری ایران است تا نکسوکارت، تازه‌ترین کارتی که در سال ۱۴۰۲ رو کرده و نگاه‌ها را دوباره به سمت خودش چرخانده است. حضور رحمان بابازاده در بازار سرمایه ایران به واسطه تفکر نوی او همیشه منشأ خیر بوده و باید امیدوار باشیم رحمان‌بابازاده‌ها در بازار سرمایه ایران تعدادشان بیشتر و بیشتر شود.

هومن امینی، مدیرعامل دیجی‌پی: هومن امینی از قدیمی‌های صنعت پرداخت ایران در حوزه استارتاپی است که احتمالاً اگر از قدیمی‌های صنعت باشید هنوز نام او را در موبایلتان با پسوند هماپی ذخیره دارید. هومن امینی از همان ابتدا که در حوزه نوآوری و استارتاپ در صنعت پرداخت فعالیت داشت، از مدیران با دیسیپلین این حوزه محسوب می‌شد. هرچند در آن زمان مثل امروز شناخته‌شده نبود، ولی با خلق برند دیجی‌پی و گره خوردن نام او با دیجی‌پی، به‌مرور به یک چهره شناخته‌شده تبدیل شد. به یاد داریم روزهایی را که دیجی‌پی به‌تازگی شکل گرفته بود و بسیاری شکل‌گیری آن را با وجود شرکت‌های PSP بیهوده و بی‌معنی می‌دانستند، ولی در همان زمان هومن امینی معتقد بود چیزی که دیجی‌پی به دنبال آن است فراتر از نقش درگاه پرداخت است و رؤیاپردازی‌هایی در ذهن داشت که با قرار گرفتن در کنار دیجی‌کالا و صبر و حوصله برادران محمدی برای به ثمر نشستن دیجی‌پی، این رؤیا به حقیقت پیوست و حالا، به گفته مدیرعامل بانک تجارت، دیجی‌پی بزرگ‌ترین لندتک ایران است. به این ترتیب، دیجی‌پی به ثمر رسیدنش را مدیون ممارست و بلندپروازی کسی نیست جز هومن امینی؛ کسی که بسیاری به مسیری که او شروع کرده بود باور نداشتند، ولی امروز رؤیای داشتن کسب‌وکاری مانند دیجی‌پی را در سر می‌پرورانند.

سید ولی‌اله فاطمی اردکانی: سید ولی‌اله فاطمی اردکانی را بنیان‌گذار توسن معرفی می‌کنند؛ ولی او فراتر از این است که فقط در قامت یک کارآفرین نمونه خلاصه شود. فاطمی محل تقاطع اخلاق، جسارت و کار است. آنهایی که او را از طریق کسب‌وکارهایی که ساخته دیده‌اند، تأیید می‌کنند که فاطمی در کار جسارت و اخلاق را با هم ترکیب کرده است. او چنان متواضع است که بعد از ساختن چندین‌وچند کسب‌وکار هنوز مانند یک دانشجو رفتار می‌کند. او تودار است و کم‌حرف؛ کم پیش می‌آید که سر صحبت را باز کند، ولی هرگاه سر ذوق بیاید با لهجه زیبای اردکانی‌اش طوری از هر موضوعی صحبت می‌کند که شما را هم شیفته آن بحث می‌کند. سید ولی‌اله فاطمی اردکانی متولد ۱۳۴۵ است. دکتری دارد؛ سال‌هاست همکارانش در توسن وقتی می‌گویند «دکتر»، منظورشان اوست. فاطمی را می‌توان بنیان‌گذار بزرگ‌ترین شرکت خصوصی ایران در زمینه فناوری‌های مالی و بانکی دانست؛ چیزی که یک‌صدم آن هم برای خیلی‌ها سقف رؤیاست، ولی او هیچ‌گاه خودش را محدود به دستاوردهایش نکرده است و این روزها هم در حال قدم گذاشتن به راه‌هایی جدیدی است که ممکن است کمتر کسی از وجود آن راه‌ها و عرصه‌ها خبر داشته باشد.

محمدعلی گوگانی: درباره بسیاری برای انتخاب تیتر باید فکر کرد؛ ولی گوگانی نیاز به فکر کردن ندارد؛ او سلطان است. سال ۱۳۹۶ که روی جلد مجله عصر تراکنش رفت، رسول قربانی تیتر «سلطان خودپرداز» را برای او انتخاب کرد؛ ولی امروز فکر می‌کنیم سلطان به‌تنهایی برای معرفی او کفایت می‌کند. او که با لهجه شیرین ترکی صحبت می‌کند زاده تبریز است و به نظر استادتمام فروش است. گوگانی در مسیر حرفه‌ای‌اش فعالیت در شرکت‌های داده‌‌پردازی، ایران ارقام و خدمات انفورماتیک را در کارنامه دارد؛ البته که نباید این نکته را از قلم انداخت که او جزو فارغ‌التحصیلان مدرسه عالی کامپیوتر دکتر انواری است. شاید تا همین‌جا، یعنی همین دانشگاه و همین شرکت‌ها برای بسیاری سقف آن چیزی باشد که می‌خواهند، ولی او بعد از این سیر کسب‌وکاری، در آدونیس کسب‌وکار خودش را راه ‌انداخت؛ چند بانک بزرگ را پشت آدونیس آورد و درنهایت امروز به کوهی از تجربه تبدیل شده است. گوگانی علاوه‌بر آدونیس، پشت‌صحنه کسب‌وکارهای موفق دیگری نیز بوده که معروف‌ترین آنها آپ است. او نمونه اعلای دانش‌آموخته‌های دانشکده عالی کامپیوتر است که حرف را به عمل و ایده را به دیده تبدیل می‌کنند. به همین دلیل است که فکر می‌کنیم سلطان باید بیشتر در عرصه آموزش و انتقال تجربه فعال باشد.

شهاب جوانمردی: زندگی شهاب جوانمردی را اگر بخواهیم دو قسمت کنیم نقطه‌های زیادی می‌توانیم پیدا کنیم که از شهاب جوانمردی قبل و بعد از آن، صحبت کنیم. برای مثال تولید راهکار جامع بانکی؛ ایده‌ای که فناپ بر محور آن شکل گرفت؛ در یک کلام می‌توان جوانمردی را معمار فناپ خطاب کرد. اگر بخواهیم زندگی او را از قبل از این نقطه، در چند کلمه خلاصه کنیم؛ احتمالاً باید از این کلمات نام ببریم: خرمشهر، جنگ، مهاجرت، علامه حلی، کنکور، دانشگاه شریف، دانشگاه امیرکبیر، فناپ و تولید راهکار جامع بانکی. این مأموریت را امروز داتین دنبال می‌کند که یکی از شرکت‌های زیرمجموعه فناپ است. یعنی امروز فناپ پا به دنیای فناوری فرای مالی گذاشته است و از پیشروان این حوزه در کشور است و آن کسی که فناپ را در این مسیر راهبری کرد، شهاب جوانمردی بود. او عادت ندارد در پیله‌های کوچک بماند. همان‌طور که وقتی وارد دنیای صنفی شد خودش را به سازمان نظام صنفی رایانه‌ای محدود نکرد و امروز عضو هیئت‌رئیسه اتاق بازرگانی تهران است؛ مسیری که پیش از او طی نشده بود. به همین دلیل است که معتقدیم شهاب جوانمردی جسارت پا گذاشتن در راه‌های تازه را دارد؛ راه‌هایی که پیش از او کمتر کسی جسارت پا گذاشتن در آنها را داشته است.

احمد مرآت‌نیا: احمد مرآت‌نیا را بسیاری با بانک آینده و شرکت ارتباط فردا می‌شناسند؛ البته او چهره‌ای فراتر از این دستاوردهایی است که برخی می‌بینند. مرآت‌نیا ورودی سال ۱۳۴۹ علوم ریاضی دانشگاه شریف است. فردی که کم حرف می‌زند؛ کم در مجامع حاضر می‌شود و دقیق است و راسخ. او نمونه کاملی از یک مدیر پایبند به چهارچوب‌ها است و جزو مدیران صاحب دیسیپلین. او در نیمه‌های دهه ۱۳۹۰، در یکی از معدود گفت‌‌وگوهایی که داشت گفته بود: «تصور من این است که این موج استفاده از فناوری جدید، فاصله گرفتن از شعب و رفتن به سمت بانک بدون کاغذ، خود را به بانکداری ما هم تحمیل خواهد کرد؛ زیرا هزینه‌های نگهداری شعب بسیار سرسام‌آور شده است و رقابت سختی در اقیانوس قرمز بین بانک‌ها برای جذب مشتری در جریان است؛ حال‌ آنکه اقیانوسی آبی نیز آن‌طرف وجود دارد که شامل ارائه خدمات و محصولات در فضای مجازی متناسب با نیاز مشتری می‌شود.» دقت کنیم این حرف را کسی در نیمه سال‌های دهه ۱۳۹۰ زده که در نیمه‌های دهه ۱۳۵۰ از دانشگاه شریف فارغ‌التحصیل شده است و همین حرف نشان می‌دهد که چقدر پذیرای نوگرایی بوده و هست.

مسعود مرتضوی: مسعود مرتضوی از بنیان‌گذاران یکی از مهم‌ترین شرکت‌های خصوصی فناوری‌های بانکی ایران است؛ شرکت پویا که پرسابقه‌ترین شرکت دانش‌بنیان کشور است و مسیر پرپیچ‌و‌خمی برای رسیدن به جایگاهی که اکنون دارد، طی کرده است. تابستان سال ۱۳۹۶ در سومین شماره ماهنامه عصر تراکنش به سراغ مسعود مرتضوی رفتیم. آن زمان چندسالی می‌شد که مرتضوی کمی از سازمان نظام صنفی رایانه‌ای فاصله گرفته بود. به ابتکار برگزارکنندگان روز فناوری اطلاعات در تیرماه ۱۴۰۲، او یکی از چهره‌های ماندگار تقدیرشده در برج میلاد بود. پاییز این سال نیز به اتفاق آرای صنف به‌عنوان رئیس مجمع سازمان نصر تهران انتخاب شد؛ با مدیریتی که او در مجمع داشت نشان داد هنوز هم دود از کنده بلند می‌شود. زمانی که در سال ۱۳۹۶ برای گفت‌وگوی جلد ماهنامه عصر تراکنش به سراغ او رفتیم ۲۷ سال می‌شد که سکان مدیریت پویا را در دست داشت. از مسعود مرتضوی کمتر شنیده‌ایم؛ او بیشتر اهل عمل است تا حرف. به‌سختی می‌شود در سخنانش تعریف یا تمجیدی از خودش شنید و هربار هم می‌خواهد از موفقیت‌ها و عملکردهایش بگوید ضمیر جمع به کار می‌برد و به ‌جای استفاده از واژه «من»، از عبارت «شرکت پویا» استفاده می‌کند.

علی دیواندری: نام علی دیواندری با بانک ملت گره خورده است؛ هرچند مدیرعامل بانک پارسیان هم بوده و رئیس پژوهشکده پولی و بانکی و نامزد رئیس‌کلی بانک مرکزی؛ با این حال در سال‌های گذشته جزو افراد سرشناسی بوده که به او ظلم شده و برایش پرونده‌سازی‌ کرده‌اند. هرچند او از تمام اتهام‌ها تبرئه شد، ولی تجربه نشان داده است وقتی چنین افرادی آماج حملات ناجوانمردانه قرار می‌گیرند در ادامه کار برایشان سخت‌تر می‌شود. او که هم در فضای اجرایی فعالیت کرده و هم در میدان دانشگاه دستی بر آتش دارد، این روزها سعی می‌کند کمتر جلوی چشم باشد و به دور از حاشیه‌ها مشغول پروژه‌های توسعه‌ای در هلدینگ گلرنگ است. دیواندری می‌توانست یکی از بهترین مدیران بانک مرکزی ایران باشد؛ کسی که با دانش و جسارت بانک ملت را به یکی از پیشروترین بانک‌های ایران تبدیل کرد و هنوز هم بسیاری ملت را با او می‌شناسند. علی دیواندری در آستانه شصت‌سالگی، یکی از مدیرانی است که خیلی‌ها او را دوست دارند و البته تاوان این محبوبیت را هم داده است. نام او با مدیریت استراتژیک در صنعت بانکی کشور گره خورده است.

پارمیس همراه: مدیریت امور مالی که مخصوصاً در بازه‌ای از زمان با عنوان PFM بر سرزبان‌ها افتاده بود، یکی از حوزه‌های کمتر دیده‌شده صنعت فناوری‌های مالی ایران است که البته مغفول ماندنش هم در ابتدا به دلیل نداشتن مدل کسب‌وکاری جذاب و در مرحله بعد، عدم احساس نیاز مردم به آن بوده است و فقط در بازه‌ای از زمان که تب استارتاپی همه را فراگرفته بود چند تجربه در این حوزه شکل گرفت که متأسفانه بعد از فروکش کردن این تب، عموماً همه بی‌سروصدا جمع کردند و رفتند یا اگر هنوز هم هستند، فقط در حد زنده ماندن است و عملاً هیچ کار توسعه‌ای از آنها نمی‌بینیم. تنها موردی که قبل از شکل‌گیری این فضا در این حوزه بی‌سروصدا کار خود را شروع کرد، پارمیس بود و اکنون هم می‌توان گفت جدی‌ترین گزینه موجود که هنوز هم در حال فعالیت است، پارمیس است. با جدی‌تر شدن بحث مالیات برای افراد حقیقی، حالا به نظر می‌رسد آن روزهای طلایی که سال‌ها پارمیس به‌خاطرش این مسیر را آهسته‌و‌پیوسته و به دور از هیاهو ادامه داده، در پیش است. احتمالاً تا یکی، دو سال آینده با سخت‌گیری نظام مالیاتی کشور برای افراد حقیقی، مردم بیش از هر زمان دیگری حواسشان به دخل‌و‌خرج و ثبت‌و‌ضبطشان خواهد بود و یکی از قدیمی‌ترین ابزارها برای این کار، پارمیس است.

ره‌آورد ۳۶۵: با اینکه بازار سرمایه یکی از آخرین بازارهای مالی بود که به سمت نوآوری حرکت کرد، الان به‌سرعت در حال طی کردن مسیر نوآوری است. در این مسیر اپلیکیشن ره‌آورد ۳۶۵ به دست راست خیلی از فعالان بورسی برای تحلیل‌های تکنیکال و بنیادی تبدیل شده است. در اپلیکیشن ره‌آورد ۳۶۵ می‌توان شاخص‌های کل بورس، کل فرابورس، کل هم‌وزن و صنعت را به‌صورت نموداری، عددی و درصدی مشاهده کرد. این اپلیکیشن به‌صورت برخط پنج نماد پرقدرت بورس را به کاربران نمایش می‌دهد و در جزئیات آن می‌توان روندها و نوسانات شاخص‌های کلیدی مانند مالکیت حقوقی، حجم عرضه و تقاضا، ارزش معاملات و حجم معامله در هر روز معاملاتی را به‌صورت لحظه‌ای مشاهده کرد. بولتن‌های خبری، فیلم‌های آموزشی و گفت‌وگوهای برنامه‌ای خدمات جانبی موجود در این پلتفرم هستند. در بخش اخبار، خبر‌های روز و لحظه‌ای با سرعت منتشر می‌شوند و کاربر می‌تواند با مطالعه آنها از اخبار و اتفاق‌های بازار باخبر شود و همواره سطح اطلاعاتی خود را به‌روز نگه دارد. در بخش دید‌بان این برنامه در نسخه رایگان می‌توان حداکثر پنج نماد را اضافه کرد و نمودار و دیگر اطلاعات مربوطه به سهام شرکتی را مورد بررسی قرار داد. این ویژگی‌ها در کنار یکدیگر از ره‌آورد ۳۶۵ یک اپلیکیشن کاربردی در حوزه بورس ساخته و فراگیری استفاده از آن و کاربردپذیری‌اش باعث شده در بین اپ‌های بورسی ره‌آورد ۳۶۵ منتخب ما باشد.

اسنپ‌پی: هرجور که به حوزه لندتک و زیرشاخه‌هایش نگاه کنیم نمی‌توانیم تأثیر و حضور پررنگ اسنپ‌پی را در توسعه و فراگیری لندتک در ایران نادیده بگیریم. با بسیاری از فعالان و منتقدان که صحبت می‌کنیم مدل توسعه اسنپ‌پی و بهره‌گیری از زیرساخت‌های اسنپ در آن را یک نمونه بی‌نقص و همه‌جانبه می‌دانند که به شکل مویرگی و گسترده در زندگی روزمره مردم جاری شده است. درست است که اسنپ‌پی اولین بازیگر این حوزه نبود و شاید آمارها از لحاظ حجم گردش نیز آن را در جایگاه اول نشان ندهند، ولی گستردگی و فراگیری از یک طرف و استمرار حضور در زندگی روزمره مردم و در عین حال ارائه سطح گسترده‌ای از خدمات، اسنپ‌پی را بی‌شک به انتخاب اول ما برای سال ۱۴۰۲ تبدیل کرده است. اسنپ‌پی حتی در زمان ورودش به بازار و مدلش در پذیرش ریسک کاربرانش هم در نوع خودش یک بازیگر آوانگارد بود. تصورش را بکنید؛ ابزاری که پرداخت اعتباری یا قسطی، از خرید نان و کرایه تاکسی و خرید خواربار تا خرید طلا و لوازم خانگی و سفر را در یک پلتفرم یکپارچه برای کاربر ممکن کرده است.

ازکی: صنعت بیمه در ایران از لحاظ تحول دیجیتال و نوآوری عموماً در نقطه عقب‌تری نسبت به صنعت بانکداری و بازار سرمایه بوده است و تعداد بازیگران جدی حوزه نوآوری آن نیز شاید به‌سختی به تعداد انگشتان یک دست برسند. با این حال، ازکی را می‌توان یکه‌تاز بلامنازع حوزه اینشورتک ایران دانست. امروز دیگر ازکی آن‌قدر نام پرقدرتی در مقایسه و فروش آنلاین بیمه شده است که سایر بازیگران این حوزه که با اختلاف زیاد هم ازکی را دنبال می‌کنند برای اینکه حرفی در حوزه تبلیغات بزنند و شنیده شوند مجبورند به برند ازکی دست‌درازی کنند بلکه چیزی عایدشان شود! ازکی پلتفرمی است که نه‌تنها از اولین‌های بازار خودش از لحاظ زمان ورود به بازار بوده، بلکه تجربه کاربری خوب و روانی نسبت به سایر رقبا دارد که پیوسته نیز آن را بهبود داده است، اما این همه ماجرا نیست. ازکی که در ادامه مسیر، SBUهای جدیدی همچون ازکی‌وام و ازکی‌سرمایه از دلش بیرون آمده است در حال ساختن یک اکوسیستم در پیرامون خودش است و این پازل وقتی کامل‌تر می‌شود که آن را کنار سایر برندهای سبد هلدینگ مکث در حوزه خودرو و سلامت می‌چینیم.

جیبیت: اگر در یک تعریف ساده تحول دیجیتال در هر حوزه‌ای را ارائه خدمت یا سرویس به افراد در هر زمان و مکان بدانیم، موضوع احراز هویت کاربر مفهوم کلیدی این تعریف خواهد بود. دقت داشته باشید که ما در ساده‌ترین تعریفمان از تحول دیجیتال به این موضوع رسیده‌ایم و خوب می‌دانیم که تحول دیجیتال بسیار فراتر از این تعریف است که اتفاقاً در تعاریف دقیق‌تر و عمیق‌تر، اهمیت KYC بیش از پیش خودش را نمایان می‌کند. حالا به لطف شرکت‌های ارائه‌دهنده زیرساخت‌های احراز هویت و سرویس‌هایشان در این حوزه، نئوبانک‌ها بدون اینکه حتی یک بار مشتری خودشان را حضوری ببینند برایش افتتاح حساب می‌کنند و صدها مثال دیگر! اما یکی از اولین گروه از کسب‌وکارهایی که قبل از فراگیری این سرویس، به شکل گسترده از آن استفاده کردند صرافی‌های رمزارز بودند. صرافی‌ها به دلیل ماهیت ۷ در ۲۴ کسب‌وکارشان و پراکندگی بسیار گسترده کاربرانشان، به‌ناچار به استفاده از این سرویس رو آوردند و یکی از اولین کسب‌وکارهایی که این سرویس را در اختیار این صنعت قرار داد، جیبیت بود. نمی‌توان از KYC نام آورد و کمکی را که جیبیت به توسعه و فراگیری این موضوع در ایران کرد نادیده گرفت.

والکس: صرافی والکس از آن کسب‌وکارهایی در صنعت رمزارز ایران است که نمره قبولی بالایی را تقریباً در تمام شاخص‌ها دریافت می‌کند. والکس قدمت‌دار است؛ جزو اولین‌های بازار است و در قطار سال نودوششی‌های صنعت رمزارز قرار می‌گیرد. یکی دیگر از نقاط قوت جدی والکس نسبت به رقبای جدید و قدیمی‌اش تیم تقریباً بزرگی است که در جمع بنیان‌گذارانش دارد؛ محمد آنالویی، بردیا احمدنیا و امین امینی که هر سه نیز چهره‌های شناخته‌شده این صنعت و به‌نوعی چهره این کسب‌وکار هستند. از لحاظ حجم گردش تراکنش‌ها و تعداد کاربران نیز از تعقیب‌کنندگان جدی نوبیتکس، به‌عنوان بازیگر شماره یک بازار است. موضوع جالب توجه دیگر درباره والکس، برند مثبت و پایداری است که این شرکت از خود به تصویر کشیده؛ برخی رقبا فکر می‌کنند با پول‌پاشی‌های شلخته و بی‌هدف به چنین برندی دست خواهند یافت در صورتی که والکس این جایگاه برند خود را در ابتدا مدیون صحت و سلامت کارش در طول سال‌های گذشته و در قدم بعدی مدیون مدیر اجرایی خود، یعنی احسان مهدی‌زاده است؛ فردی که با سابقه‌ چشمگیری در حوزه مارکتینگ، اکنون سکان اجرایی والکس را در کنار تیم هم‌بنیان‌گذاران برعهده دارد.

آپ: نه‌تنها در صنعت پرداخت بلکه در سایر حوزه‌های مالی، شاید توسعه و فراگیری اپلیکیشن‌ها را مدیون آپ، به‌عنوان اولین اپلیکیشن در این صنعت باشیم که با سرمایه‌گذاری گسترده و زودهنگام، ریسک بزرگی را به جان خرید و بعد از موفقیتش، تجربه‌اش چراغ راه بسیاری بود. درست در زمانی که کدهای USSD در روزهای اوج خودشان بودند، آسان‌پرداخت پرشین از اپلیکیشن خود با نام آپ رونمایی کرد و توانست به‌عنوان پیشرو، بخش بزرگی از این بازار را دست بگیرد. البته توسعه و فراگیری آپ فقط به دلیل ورود زودهنگام و تبلیغات گسترده‌اش نبود. آپ علاوه‌بر اینها، به‌طور پیوسته روی بهبود تجربه کاربری، پایداری خدمت، توسعه پشتیبانی، توسعه محصولات و خدمات خود ممارست کرد؛ به همین دلیل هم توانسته است تا امروز شماره یک این بازار بماند. هرچند امروز رقبای قدرتمندی همچون ۷۲۴ و تاپ و هف‌هشتاد در حال کم کردن فاصله میان خود و آپ هستند، نمی‌توان هیچ‌جوره آپ را صدرنشین منتخب فهرست خودمان از بین اپلیکیشن‌های شرکت‌های PSP ندانست.

بام: همراه‌بام بانک ملی را شاید بتوان یکی از ساده‌ترین و دردسترس‌ترین اپلیکیشن‌های بانکی ایران دانست. شاید همین یک اصل ساده که در بنیان بام نهاده شده است کافی باشد تا رضایت کاربران همراه‌بام ملی در این سطح و ابعاد به‌وضوح مشهود باشد. دقت کنید که صحبت از یک بانک بزرگ دولتی است؛ نه یک بانک کوچک خصوصی یا خصولتی که خود همین نکته نیز اهمیت موضوع را دوچندان می‌کند. بام از سوپرمحصولات بانک ملی ایران و منطبق بر استانداردهای جهانی است که تاکنون در بسیاری از ارزیابی‌های حرفه‌ای رتبه‌های نخست را کسب کرده است. این سامانه با بیش از ۱۰ میلیون نصب یکی از پرنصب‌ترین اپلیکیشن‌های بانکی موجود در کافه بازار از سوی کاربران شناخته شده و امتیاز ۴.۸ از کاربران دریافت کرده است. به گفته مدیران این اپلیکیشن، مأموریت بام این است که هر کاربر این سامانه حس یک مشتری خاص و ویژه را داشته باشد. در اینکه بام چقدر در ایجاد این حس موفق بوده شاید باید جای دیگری مفصل صحبت کرد، ولی در پاسخ به اینکه آیا بام در راضی و خشنود کردن کاربرانش موفق بوده است یا نه، پاسخ یقیناً مثبت است.

بلوبانک: کش‌بک یکی از آرزوهای دیرینه و همیشگی صنعت پرداخت ایران بوده که با تحقق آن صنعت پرداخت می‌تواند یکی از مهم‌ترین ارزش‌افزوده‌های خود را برای صاحبان کسب‌وکارها و خریداران ایجاد کند. هرچند که می‌دانیم تحقق این رؤیا نیز با توجه به ساختار شبکه بانکی و پرداخت ایران کار بسیار دشواری است. تا امروز بازیگران کوچک و بزرگ زیادی برای خلق و توسعه یک اکوسیستم پایدار کش تلاش‌ کرده‌اند، ولی وقتی به سیر حرکتی هرکدام نگاه کنیم، متوجه پایدار نبودن مسیرشان می‌شویم، زیرا عموماً شاهد محصولاتی در این حوزه بوده‌ایم که صرفاً با رویکرد کش‌بک ارائه شده‌اند و شاید همین موضوع گره زدن آن با زندگی روزمره افراد را سخت کرده است. رویکرد بلو در ارائه سرویس کش‌بک ستودنی است! بلو خود به‌تنهایی یک نئوبانک است که کاربرانی میلیونی دارد. حالا بدون اینکه کاربران کار اضافه‌ای بکنند، در همان جریان عادی روزمزه زندگی‌شان، به‌یک‌باره متوجه بازگشت وجه در برخی از خریدهایشان می‌شوند که در نوع خودش تجربه جذابی است.

آبانک: بانکینو و بلوبانک که قدیمی‌ترهای نئوبانک‎های ایرانی هستند، با ورود به‌موقع خودشان به بازار در سال ۱۴۰۱، به نظر می‌رسد در سال ۱۴۰۲ بیشتر روی تثبیت جایگاه خودشان در بازار متمرکز شدند. در سال ۱۴۰۲ هرچند شاهد ورود چند نئوبانک تازه به بازار بودیم، اما عموماً از سمت آنها شاهد حرکت جدی برای گرفتن سهم بازار نبودیم. با این حال ویپاد، باجت و آبانک جدی‌ترین رقبایی بودند که در سال ۱۴۰۲ فعالیت خود را برای گرفتن سهمشان از بازار آغاز کردند و هرکدام نیز روی حوزه خاصی از گروه مشتریان تمرکز داشتند و به نظر می‌رسد هر سه رقبای جدی و سختی برای بلوبانک و بانکینو باشند. با این حال چاره‌ای جز انتخاب یک گزینه نداشتیم؛ در این بین به نظر می‌رسد آبانک جدی‌ترین گزینه تازه‌نفس بازار است که خودش را برای یک خیز بلند آماده کرده است. با توجه به تغییر و تحولات اخیر در بانک آینده، حالا آبانک به یکی از جدی‌ترین محصولات این بانک در سال ۱۴۰۳ تبدیل شده است و شاهد قدم‌های هرچند بی‌سروصدای آن برای دورخیز این توسعه بوده‌ایم. ارتباط فردا پیش‌تر نیز محصولات خاص و متمایزی را به بازار عرضه کرده بود و با این دورخیز، باید منتظر بر سر زبان افتادن آبانک باشیم.

آدانیک: توسعه زیرساخت‌های فناورانه، امکان بروز ایده‌های خلاقانه برای ارائه سرویس‌های جدید و پیاده‌سازی بسیاری از آنها را فراهم کرده است، ولی آنچه پیاده‌سازی راهکارهای فناورانه را سخت و پیچیده می‌کند، تطابق با قوانین است. گره این موضوع نیز فقط به دست خود فناوری باز می‌شود؛ با کمک آنچه درنهایت از آن با عنوان رگ‌تک یاد می‌کنیم. رگ‌تک مفهومی گسترده است و کارکردهای مختلف و متفاوتی هم دارد. فرض کنید زیرساخت استعلام وضعیت حیات افراد را توسط یک API به مشتریانتان ارائه می‌دهید، آیا این کار از لحاظ قانونی منع دارد یا بلامانع است؟ رگ‌تک از پاسخ به همین سؤال ساده را دربرمی‌گیرد تا فرایندهای فنی و تکنولوژی‌محور برای انجام کارها منطبق با چهارچوب‌ها و آیین‌نامه‌های موجود به شکلی که در هر نقطه بتوان با مدرک و سند نشان داد که همه‌چیز درست و اصولی پیش رفته است. رگ‌تک حوزه‌ای است که شرکت آدانیک به‌آرامی و بی‌سروصدا از جنبه‌های مختلف به آن پرداخته است. آدانیک در سال ۱۳۹۹ با ورود به حوزه هویت دیجیتال، تیم شاکیلید را برای توسعه دو راهکار احراز هویت غیرحضوری و امضای دیجیتال تشکیل داد که در پایان همان سال به تأسیس شرکت مستقل شاهراه اعتماد کلید (شاکیلید) منتهی شد.

فرابوم: مفهوم بانکداری باز که در ادامه توسعه Open API شکل گرفت، در ابتدا بیشتر یک مفهوم بود و به‌مرور که کمی ملموس شد به‌عنوان یک SBU در کنار سازمان‌ها و بانک‌ها شکل گرفت و با جدی شدن آن، این SBUها یکی پس از دیگری به کسب‌وکارهای مستقل تبدیل شدند و سرویس‌دهی آنها به شکل مستقل شروع شد و همین موضوع خود افزایش سرعت توسعه آنها را در پی آورد. فرابوم یکی از همین SBUها بود که در این مسیر قرار گرفت و به سمت توسعه پیش رفت. هنوز عمر فرابوم به پنج سال هم نرسیده است، ولی کسب‌وکار جدیدی از دلش بیرون آمده است به نام پیمان! در کنار تمام توسعه‌هایی که فرابوم در بازار بانکداری باز انجام داده است، همین یک اتفاق می‌تواند بهانه محکمی برای انتخاب این شرکت در صدر فهرست ما باشد. فرابوم و سرعت رشد و توسعه‌اش دقیقاً همان چیزی را به ما نشان می‌دهد که مفهوم بانکداری باز می‌خواهد نمایان می‌کند و آن چیزی نیست جز «سرعت باورنکردی نوآوری در به ثمر نشستن محصولات جدید». با توسعه نوآوری باز و بانکداری باز دیگر برای رشد و بالندگی یک شرکت قرار نیست الزاماً بیست یا سی سال به انتظار نشست؛ این اتفاق می‌تواند در زمان خیلی کوتاه‌تری نسبت به گذشته رخ دهد.

میز خدمت آریانو شرکت بازرگانی مبنا کارت آریا: یکی از رویکردهای نوآورانه در مسیر تحول خدمات مالی و بانکی، امکان ارائه سرویس در هر مکان و در هر زمان است، اما نباید فراموش کنیم که این همه ماجرا نیست و در برخی موارد نوآوری مسیر دیگری را طی می‌کند. میز خدمت آریانو شرکت بازرگانی مبنا کارت آریا دقیقاً با چنین نگاهی و با تکیه بر رویکرد ارائه خدمات مبتنی بر حضور، ولی بر پایه سرویس‌های فناورانه شکل گرفته و قرار است مجموعه‌ای از خدمات مورد نیاز پذیرندگان را به مشتریان ارائه‌ دهد. کارشناسان یکی از مهم‌ترین نیازهای حوزه پرداخت در کشور طی دو سال اخیر را مسئله احراز هویت از طریق کارت ملی و شناسایی و ثبت اثر انگشت می‌دانند که میز خدمت آریانو راه‌حل مناسبی برای آن ارائه داده است. برای مثال خریدهای حضوری در صنفی مثل طلافروشی‌ها را در نظر بگیرید که عموماً هنگام خرید، کارت ملی مطابق با کارت خریدار را درخواست می‌کنند و به شکل سنتی مطابقت انجام می‌دهند و در بهترین حالت کد ملی خریدار را پشت رسید یادداشت می‌کنند! حالا فکر کنید محصولی در میان باشد که نه‌تنها تمام کارهای پرداخت و مدیریت فاکتور و فروش را به شکل یکپارچه مدیریت می‌کند، بلکه احراز هویت مشتری را نیز به شکل یکپارچه از طریق کارت ملی و احراز هویت مبتنی بر تصویر یا اثر انگشت به خرید وصل می‌کند! به نظر می‌رسید میز خدمت آریانو در سال ۱۴۰۳ تازه چهره واقعی خودش را به صاحبان صنایع نشان خواهد داد.