استودیو راه‌کار در چهارمین روز از اینوتکس ۲۰۲۴ میزبان چه کسانی بود؟
گفت‌وگو با مدیران و متخصصان صنایع مالی و نوآوری کشور
آخرین روز از نمایشگاه اینوتکس ۲۰۲۴، در روز جمعه ۲۱ اردیبهشت در پارک علم و فناوری پردیس برگزار شد. روز چهارم نمایشگاه بیشتر از هر زمان دیگری بوی تابستان می‌داد. آفتاب بهاری گرمای مطبوعی را به محیط اضافه کرده بود و همچنین به نظر می‌رسید به سبب مصادف شدن روز اختتامیه با تعطیلات آخر هفته، در مقایسه با سایر روزها استقبال کم‌تری از این نمایشگاه به عمل آمده باشد. استودیو راه‌کار در روز آخر این نمایشگاه هنوز هم نفس می‌کشید؛ راه‌کار با حمایت مینی‌پی و همکاری ماهنامه عصر تراکنش تا آخرین لحظات برگزاری نمایشگاه میزبان مدیران و فعالان صنایع مالی و نوآوری کشور بود و در گفت‌وگوهایی ویدیویی با این افراد، درباره موضوعات روز اکوسیستم و چالش‌های کسب‌وکارها به تبادل نظر پرداخت.
نخستین مهمان استودیو راه‌کار در آخرین روز از نمایشگاه اینوتکس آرین افشار، مدیر ارشد رشد شرکت تارا بود. افشار درباره این‌که سیستم‌های اعتباردهی لندتکی تا چه اندازه می‌توانند جایگزین سازوکارهای وام‌دهی سنتی شوند صحبت کرد و گفت: «امروز و با پیشرفت تکنولوژی اختصاص اعتبار را به دو شیوه‌ی پرداختی در یک‌سو و راهکاری برای کاهش نقدینگی در یک‌سوی دیگر شاهد هستیم. به نظر می‌رسد مکانیزم‌های اعتباردهی لندتکی به زودی به‌عنوان مدلی برای برطرف کردن چالش‌های مردم در زندگی روزمره شناخته شوند که به آن‌ها برای تأمین موارد خرد و چرخاندن چرخ زندگی‌شان کمک می‌کند؛ اما کماکان سیستم‌های وام‌دهی سنتی نیز در مقیاس‌های بزرگ باقی خواهند ماند تا بتوانند تسهیلاتی را در زمینه خرید ملک یا خودرو برای اقشار مختلف جامعه ایجاد کنند.» افشار در پاسخ به این سؤال که آیا هلدینگ‌های صنعتی در سال‌های نه‌چندان دور به بازیگران اصلی حوزه سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر در کشور تبدیل خواهند شد یا خیر گفت: «صنعت سرمایه‌گذاری خطرپذیر در سال‌های اخیر به واسطه مشکلات اقتصادی، مهاجرت و… دچار اختلال شده و از طرفی باید چرخ اقتصاد دیجیتال هم بچرخد و به حرکت خودش ادامه دهد؛ به همین خاطر به نظر می‌رسد که این خلأ باید توسط سرمایه‌گذاری شرکتی در غالب خرید سهام‌های استارتاپ‌ها شکل بگیرد تا بتوانند به سرعت سهم خود را در بازار افزایش دهند. اما با این حال فکر نمی‌کنم این شرکت‌ها بازیگران اصلی حوزه فین‌تک شوند زیرا در این زمینه، این شرکت‌های مولد هستند که حیات حوزه‌های فناوری و نوآوری را تداوم می‌بخشند.»
مهمان بعدی استودیو راه‌کار، احسان مهدی‌زاده، قائم‌مقام شرکت والکس بود. مهدی‌زاده درباره روند پیشرفت صنعت رمزارز ایران در سالیان آتی گفت: «بیش از ۱۰ درصد جمعیت ایران حداقل یک‌بار با مفهوم کریپتو به طور مستقیم یا غیر مستقیم آشنایی داشته‌اند یا حتی ترید کرده‌اند که این میزان ضریب نفوذ مقدار قابل توجهی است، اما با این‌حال هنوز هم در مقایسه با سایر کشورهای منطقه نظیر امارات و ترکیه، در جایگاه نازل‌تری قرار داریم. هر چند که وضعیت صرافی‌های ایرانی نسبت به صرافی‌های کشورهایی مثل ترکیه در موقعیت بهتری قرار دارد زیرا صرافی‌های رمزارز ایرانی خدمات بسیار خوبی را ارائه می‌کنند، اما متاسفانه اسقبالی که در جامعه از آن‌ها می‌شود با این میزان خدمات متناسب نیست.»
مهدی‌زاده رقابت با صرافی‌های خارجی را یکی از مهم‌ترین چالش‌های کسب‌وکارهای داخلی حوزه کریپتو به شمار آورد و گفت: «بسیاری از کسب‌وکارهای حوزه فین‌تک تنها مجبورند که با شرکت‌های داخلی رقابت کنند اما ما به خاطر تمایل کاربرها به سرمایه‌گذاری در صرافی‌های خارجی مجبوریم تا با کسب‌وکارهای قدرتمند خارجی نیز وارد رقابت شویم. البته مسئله سرمایه‌گذاری در صرافی‌های خارجی رمزارز، سرمایه کاربرهای داخلی را هم به دلیل چالش تحریم‌ها و هویت ایرانی آن‌ها به خطر می‌اندازد و این موضوعی است که غالبا نسبت به آن افراد آگاهی ندارند.»
حمید حسن‌آبادی، مشاور ارشد حوزه نوآوری و فناوری درباره اکوسیستم رگ‌تک در ایران و نحوه‌ای که می‌توان آن را به وجود آورد صحبت کرد: «واقعیت این است که به طور عمومی در حوزه فین‌تک اکوسیستمی شکل گرفته است، اما در زیرمجموعه‌های آن، این اتفاق نیفتاده و در تلاش هستیم که این مسئله را ایجاد کنیم. حالا در بسیاری از محافل این حوزه واژه زیست بوم یا اکوسیستم نقل محافل شده اما به نظر می‌رسد که ما معنای این کلمه را به خوبی درک نکرده‌ایم و مدام آن را با خوشه یا شبکه یا زنجیره تأمین اشتباه می‌گیریم؛ در حالی‌که اکوسیستم هیچ‌کدام از این‌ها نیست و ابعاد متفاوت و متنوعی دارد و تنها شامل بازیگرها و فعالان نمی‌شود. اکوسیستم، فرهنگ دارد، چرخه حیات و تکامل دارد، سلامت دارد، بلوغ دارد، پیش زمینه دارد و باید اهداف مشخص و واضحی داشته باشد. تا زمانی که به همه ابعاد رگ‌تک آگاه نباشیم، نمی‌توانیم برای آن نوعی اکوسیستم ایجاد کنیم. در حوزه ساختن اکوسیستم رگ‌تک پروژه‌های مختلفی در دست اجرا هستند که یکی از شاخص‌ترین آن‌ها پروژه بانک مرکزی است که می‌کوشد چنین اکوسیستمی را به طور خاص در حوزه فعالیت‌های بانکی پدید آورد»
مجید قاقازانی، مدیر ارشد بازاریابی بیتمکس نیز درباره مقوله پذیرش انبوه رمزارز در ایران گفت: «حوزه رمزارز اگر بخواهد به سمت پذیرش از سوی عموم جامعه حرکت کند، باید ضریب نفوذ خود را بالا ببرد. این صنعت باید بتواند در مقیاس ایران، میان ۳۰ الی ۳۵ میلیون نفر از جمعیت کشور خودش را جای بیندازد. به این منظور علاوه بر تلاش فعالان این حوزه و علی‌الخصوص صرافی‌ها به عنوان بازیگران اصلی این بازار و ارائه محصولات و خدمات ساده و عمومی‌تر، لازم است رگولاتور و قانون‌گذار نیز شرایط را برای اجرای تبلیغات و شناساندن قابلیت‌های این صنعت به عموم جامعه تسهیل کند. ما در بیتمکس در حال پیگیری این مسئله هستیم تا محصولاتی را توسعه دهیم که مخاطب هدف‌شان عموم مردم جامعه باشد. محصولاتی که به افرادی که قصد ندارند به طور حرفه‌ای در فضای تبادل رمزارزها فعالیت کنند و نگاه‌شان به این مقوله مشابه یک سرمایه‌گذاری جانبی است این امکان را می‌دهد تا بتوانند به سادگی فرایند سرمایه‌گذاری خودشان را آغاز کنند و خرید، فروش و نگهداری رمزارز را داشته باشند.» قاقازانی معتقد است که روند توسعه رمزارزها در کشور همواره رو به رشد بوده، اما در عین حال باور دارد که اوج این بازار در کشور قرار نیست به زودی رخ بدهد و در صورتی‌که اتفاق غیرمترقبه‌ای رخ ندهد، می‌توان اوج شکوفایی صنعت رمزارزها در کشور را در سه الی پنج سال آینده مشاهده کرد.
سعید قدوسی‌نژاد، عضو هیئت‌مدیره انجمن فین‌تک ایران، در پاسخ به این سؤال که چشم‌انداز صنعت فین‌تک در ایران را در سال جاری به چه شکل می‌بیند، گفت: «به این سؤال می‌توان در حوزه‌های مختلفی پاسخ داد. احساس می‌کنم اتفاقی که در سال جاری قرار است در این زمینه رخ بدهد مشابه سال گذشته است و قرار است این صنعت از طرف حوزه‌های قانون‌گذاری، سرمایه‌گذاری و مردم به دلیل کاهش توان اقتصادی تحت فشار قرار بگیرد. در سالی که گذشت در حوزه‌های مختلف فین‌تک، علی‌الخصوص پرداخت‌یاری و لندتک رگولاتور مدیران کسب‌وکارها را تحت فشار قرار داد. هر چند که لندتک با توجه به اقبال مردم به رشد خود ادامه می‌دهد اما تعدد رگولاتور در این شاخه این رشد را محدود می‌کند. فضای مبهمی که در کشور وجود دارد باعث می‌شود که درستی یک عملکرد یا استراتژی از همان ابتدا مورد تردید قرار بگیرد. بحران دیگری که در کشور با آن مواجه هستیم و اصلی‌ترین معضل نیز می‌تواند باشد بحران امید است. ما در کشور شاهد عطش نسبت به امید هستیم و همانند کویری خشک حتی بارقه‌هایی از امید و نشانه‌هایی از عقلانیت که گاها رؤیت می‌شود هم به فضای کسب‌وکار کشور جان تازه‌ای می‌دمد.»
مانوئل اوهانجانیانس، مدیر و مؤسس ایسمینار درباره مهم‌ترین اتفاقی که در سال گذشته در کسب‌وکار آن‌ها رخ داده است، گفت: «در سالی که گذشت رشد ۱۰ برابری کسب‌وکارمان را تجربه کردیم. این مسئله به این دلیل اتفاق افتاد که مدل کسب‌وکارمان را روی تبلیغات و برطرف کردن نیازی که کسب‌وکارها برای نمایش کسب‌وکارشان داشتند متمرکز کردیم. وبینار مارکتینگ و ایونت مارکتینگی که توسط ما برگزار می‌شد لید باکیفیت و ارزان در اختیار کسب‌وکارها قرار می‌داد تا بتوانند خودشان را توسعه دهند. کانال جذب و مارکتینگی که توسط ما عرضه شد خیلی مورد توجه کسب‌وکارها قرار گرفت. بزرگ‌ترین سرمایه ایسمینار همین است که تاکنون در حوزه‌های مختلفی کاربرها را به خود جذب کرده است. تا به امروز در حوزه‌های مالی نیاز بیش از ۵۰۰ هزار مشتری را برطرف کردیم و در حوزه‌های آموزش، توسعه فردی، زبان و… نیز بین ۱۰۰ الی ۳۰۰ هزار کاربر داشته‌ایم که در ۱ تا ۳ مورد از این موارد فعالیت کرده‌اند. یکی از مشکلات ما این است که شرکت ما که ظرفیت حضور در بازار جهانی نیز دارد، به دلیل تحریم نمی‌تواند در این فضا شرکت کند. دومین معضل ما هم در راستای توسعه خودمان مشکلات کلان رگولاتوری و مواردی نظیر اخذ مالیات است.»
علی عبداللهی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی که مهمان بعدی استودیو راه‌کار در چهارمین روز اینوتکس بود، درباره وضعیت راه‌اندازی سندباکس‌ها در حوزه رگ‌تک و شرایط فعلی آن‌ها گفت: «سندباکس‌ها یک ایده مترقی برای توسعه نوآوری و فناوری کشور به شمار می‌رفتند، اما در ادامه به چالش‌هایی برخوردند که باعث شد اگر به عقب برگردیم و دوباره به آن نقطه‌ای برسیم که نطفه سندباکس‌ها بسته شد، به نظرم باید تغییراتی را به لحاظ ساختاری اعمال کنیم و شرایط را در بستر متفاوتی پیگیری کنیم. یکی از این تفاوت‌ها می‌تواند مشارکت دادن بیشتر بخش خصوصی در شورای راهبری و مراجع تصمیم‌گیری حوزه سندباکس‌ها است. می‌توانم بگویم در دو سال اخیر، بعد حاکمیتی سندباکس‌ها برجسته‌تر شده است. سندباکس باید جریانی جسورانه باشد که چنین جسارتی را در بخش خصوصی بیشتر شاهد هستیم اما حاکمیتی شدن این جریان آن را همراه فضای بوروکراسی و محدودیت‌های اداری می‌کند و از سرعت آن می‌کاهد. در بخش رگ‌تگ بزرگ‌ترین معضل مربوط به فضای امنیت و عدم امکان استفاده از داده‌ها است. رگ‌تک، سوپ‌تک و سندباکس بیشتر از آن‌که نوعی ابزار باشند، نوعی نگرش و ذهنیت هستند که هنوز بلوغ لازم در این زمینه چه در بخش حاکمیتی و چه در بخش خصوصی حاصل نشده و به نظر می‌رسد این حوزه جای کار بیشتری دارد.»
آخرین مهمان استودیو راه‌کار در آخرین روز نمایشگاه اینوتکس محمدمهدی تقی‌پور، مدیرعامل شرکت به‌پرداخت ملت بود. تقی‌پور در پاسخ به این سؤال که اصلاح نظام کارمزد تا چه اندازه تحول مورد نظر پی‌اس‌پی‌‌ها را برآورده کرده است، گفت: «صرف اتفاق افتادن یک اصلاح روح جدیدی را به شرکت‌های پرداخت تزریق کرد و آن‌ها را با توجه به افزایش هزینه‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری از شرایط رکودی که دچارش شده بودند بیرون آورد. با این حال نحوه این اصلاح به شکلی بود که تغییرات مثبت خودش را در شرکت‌های پرداخت کم‌تر نشان داد و رقم رشد آن با توجه به وضعیت اقتصادی کشور، حتی از پس تأمین افزایش هزینه‌های سرمایه‌های انسانی این شرکت‌ها نیز برنمی‌آید و باید این مسئله را در نظر بگیرید که این شرکت‌ها با افزایش نرخ هزینه‌ها در حوزه‌های مختلفی نطیر لجستیک، پست، حمل‌ونقل، نگهداری و نوسازی سرورها روبه‌رو هستند. با این حال این قول به شرکت‌های پرداخت داده شده که در این اصلاح نظام کارمزد به طور سالانه تجدید نظرهایی حادث شود و امیدوار هستیم شرایط با توجه به این مسئله بهتر شود. تأمین نقدینگی و حفظ و جذب نیروی انسانی نیز از چالش‌های بزرگی هستند که شرکت‌ها با آن مواجه هستند. به ویژره پدیده مهاجرت نیروی انسانی یا درآمدزایی آن‌ها به طور دورکاری در مشاغلی که خارج کشور قرار دارند باعث شده است که در این زمینه با نوعی خلأ مواجه باشیم.»
