روایت تیم رسانه‌های راهکار از آنچه در جیتکس ۲۰۲۴ گذشت
سفری به مرزهای جدید فناوری
عکس‌ها: علی بیات
عصر تراکنش ۸۷ / جیتکس نمایشگاهی درباره فناوری و روندهای آن است که از سال ۱۹۸۰ هرساله در دبی برگزار می‌شود و امسال نیز چهل و چهارمین دوره آن از ۲۳ تا ۲۷ مهرماه برگزار شد. این نمایشگاه بزرگ‌ترین و شاید مهم‌ترین رویداد فناوری خاورمیانه است و توسعه‌دهندگان، فعالان حوزه نرم‌افزار، برنامه‌نویسان، رسانه‌های فعال در صنعت فناوری‌های مالی، شرکت‌ها و استارتاپ‌های فناور و نوآور و در یک کلام هر فرد یا مجموعه‌ای که به‌نحوی کارش با فناوری گره می‌خورد، در آن حاضر می‌شود. رسانه‌های راهکار از سال ۲۰۱۵ تاکنون با حضور در جیتکس، روایت‌هایشان را از این نمایشگاه و حاشیه‌هایش با مخاطبان به اشتراک گذاشته‌اند و امسال نیز تیمی متشکل از پنج نفر از کارخانه نوآوری رسانه راهکار به چهل و چهارمین نمایشگاه جیتکس رفتند؛ رضا قربانی، مدیرعامل راهکار؛ مینا والی، مدیرعامل شبکه عصر تراکنش؛ رضا جمیلی، مدیر توسعه کسب‌وکار راهکار؛ میثم سلیمانی، سردبیر راه پرداخت و مینا حاجی، سردبیر ماهنامه عصر تراکنش امسال به جیتکس ۲۰۲۴ رفتند و گزارش‌های مفصل ویدئویی، متنی و تصویری درباره این نمایشگاه را با حمایت هفت شرکت پرداخت الکترونیک سامان، پرداخت نوین آرین، همراه کسبوکارهای هوشمند (EBCOM)، نوبیتکس، اوام‌پی فینکس، زیبال و تاپین تهیه کردند. در ادامه روایت‌های آنها از مواجهه‌شان با جیتکس ۲۰۲۴ را مرور می‌کنیم.
روز اول
تمرکز شرکت‌ها بر چهار روند اصلی
مینا حاجی، سردبیر ماهنامه عصر تراکنش، در بخشی از یادداشت خود در روز اول بازدیدش از جیتکس ۲۰۲۴ نوشت: «به‌عنوان کسی که برای اولین بار در چنین رویدادی حضور پیدا می‌کند باید بگویم اولین چیزی که توجهم را در بدو ورود جلب کرد، برندها و نام‌های بزرگ و پرشمار بودند که تقریباً روی همه بنرها و پوسترها و در و دیوار به چشم می‌خوردند؛ برندهایی همچون سیسکو، هوآوی، اتصالات، اوراکل، مایکروسافت، اچ‌پی، اینتل و نوکیا.»
به نظر حاجی، هوآوی یکی از بزرگ‌ترین غرفه‌ها را داشته، اما با زرق‌وبرقی کمتر از غرفه اتصالات. او نوشت: «هوآوی راه‌حل‌هایی را به‌طور عمده برای پنج صنعت ارائه کرده بود. تمرکز راهکارهای هوآوی در جیتکس ۲۰۲۴ بر پنج حوزه «دولت دیجیتال»، «رسانه و سرگرمی»، «وب ۳.۰»، «تجارت الکترونیکی و خرده‌فروشی» و «اپراتوری» است.»
او بعد از غرفه هوآوی به سراغ غرفه اتصالات رفته و توضیح داده که اتصالات را نباید در چند خودروی هیجان‌انگیزی که در مرکز غرفه‌اش به نمایش گذاشته، خلاصه کرد؛ شاید اصل آن چیزی را که اتصالات برای ارائه دارد بتوان در بخش‌های حاشیه‌ای غرفه‌اش جست‌وجو کرد؛ جایی که کمتر کسی بعد از دیدن بخش‌های پرزرق‌وبرق به سراغشان می‌رود یا حداقل عموم بازدیدکنندگان توجهی به آنها نمی‌کنند. منظور پاویونی از خدمات اتصالات است که اتفاقاً مهم‌ترین و اصلی‌ترین بخش از غرفه اتصالات بوده و به‌صورت کاملاً مشخص درباره اصل خدمات و سرویس‌های اتصالات صحبت می‌شده؛ یعنی خدماتش در حوزه اینترنت اشیا، سرویس‌های ابری، سرویس‌های ولث‌تک و مدیریت دارایی، سرویس‌های پرداختی و بانکی و کاربردهای متنوع هوش مصنوعی در حوزه‌های گوناگون.
او در ادامه بازدیدش از این نمایشگاه سری هم به غرفه اوراکل زده است؛ غرفه‌ای که بنا بر روایت او، امسال به‌طور ویژه‌ای روی هوش مصنوعی و زیرساخت‌های ابری آن تمرکز کرده و از گسترش حضور خود در منطقه گفته است. حاجی در این باره گفت: «اوراکل امسال تجربه خود از همکاری‌هایش با ردبول ریسینگ را سرلوحه کارش قرار داده است؛ این شرکت دو بازی خودرویی در غرفه‌اش گذاشته تا بازدیدکنندگان تجربه رانندگی با اتومبیل فرمول یک قهرمان جهانی را تجربه کنند که به کمک اوراکل کلاود توانسته بود پیروز مسابقات جهانی شود. درواقع اوراکل در غرفه‌اش نقشی را که زیرساخت‌های ابری اوراکل در پیروزی مسابقات فرمول یک داشته روایت می‌کرد؛ اتفاقی خاص که نشان می‌دهد هوش مصنوعی در موفقیت سایر صنایع هم دستاوردهای عملی چشمگیری داشته است.»
به‌طور کلی، سردبیر ماهنامه عصر تراکنش در این بازدید نیم‌روزه به این نتیجه رسیده که تمرکز عمده شرکت‌ها بر چند روند و فناوری مشخص بوده است: هوش مصنوعی، سرویس‌های ابری، اتصالات، 5G و امنیت سایبری؛ روندها و فناوری‌هایی که تیم رسانه‌های راهکار در روزهای بعد به آنها پرداختند.
همه‌چیز رنگ‌وبوی هوش مصنوعی دارد
رضا قربانی، مدیرعامل راهکار نیز در اولین روز حضورش در جیتکس ۲۰۲۴ روی استقبال افراد از غرفه اتصالات تمرکز کرده و در روایت خود از اولین روز حضورش در چهل و چهارمین دوره جیتکس، روی قدرت‌نمایی غرفه اتصالات با ارائه 5G تأکید کرده و توضیح داده که بیشتر افرادی که به زیرساخت علاقه دارند، روز اول به غرفه اتصالات می‌روند. او در بخشی از روایتش از جیتکس ۲۰۲۴ گفت: «اینجا همه‌چیز رنگ‌وبوی هوش مصنوعی دارد و همه در تلاش‌اند تا از این فناوری استفاده‌ای کنند. هوآوی، اچ‌پی، سیسکو و اوراکل چهار غرفه‌ای هستند که در کنار غرفه اتصالات بیشترین بازدیدکننده را در روزهای ابتدایی دارند و اگر بخواهم به یک شرکت ایرانی حاضر در نمایشگاه اشاره کنم باید از همراه اول نام ببرم.»
مینا والی، مدیرعامل شبکه عصر تراکنش نیز در یادداشت روز اول خود با بیان اینکه امروز فین‌تک و خدمات مالی مبتنی بر فناوری در کسبوکارهای زیادی نفوذ کرده است، نوشت: «چند ساعت حضور در نمایشگاه جیتکس ۲۰۲۴ و نگاهی کوتاه به راهکارها و محصولات چند شرکت یادآور این پیش‌بینی آنجلا استرنج، جنرال پارتنر اندریسن هوروویتز بود که در آینده هر کسب‌وکاری فین‌تک خواهد بود. در غرفه اتصالات بخش e& money که سوپراپ مالی اتصالات است و نگاهی به راهکارهای فین‌تکی هوآوی و چند دقیقه‌ای در غرفه شرکت همراه اول و شنیدن درباره خدمات فین‌تکی آن و صدها کسب‌وکار دیگری که حتی ذیل دسته‌ای غیر از خدمات مالی در نمایشگاه حاضر شده‌اند، شاهدی بر حقانیت این پیش‌بینی هستند.
در فهرست شرکت‌های حاضر در جیتکس گلوبال نام اتصالات را که پیدا کنید به‌عنوان کسب‌وکاری فعال در دو حوزه «بیگ دیتا و آنالیتیکس» و «فناوری موبایل» قرار گرفته است؛ اما این اپراتور هم سوپراپ مالی خود را دارد. حالا چرا هر کسب‌وکاری دارد به فعال فین‌تکی تبدیل می‌شود؟ به همان علت که فین‌تک خلق شد. چون بانک‌ها با آن دی‌ان‌ای خود نمی‌توانستند خدمات مالی نوآورانه بر بستر فناوری ارائه دهند. از طرف دیگر ساخت بانکی جدید با ساختاری جدید به‌شدت پیچیده و نیازمند مجوزهای گوناگون و زمان‌بر است و وقتی فین‌تک‌ها می‌توانند به پشتوانه مجوز بانکی موجود خدمات خود را ارائه دهند دیگر نیازی به این اندازه پیچیدگی نیست. درباره کسبوکارهای غیرمالی نیز این سادگی ارائه خدمات مالی در کنار محصول موجودشان و ارزش‌افزوده این ادغام سبب شده است شاهد چنین موجی از ارائه خدمات فین‌تکی باشیم.»
تأکید کسب‌وکارها بر مفهوم کاربردپذیری
رضا جمیلی، مدیر توسعه کسب‌وکار راهکار، جیتکس ۲۰۲۴ را از زاویه دیگری دیده است. به اعتقاد او، شرکت‌هایی که در جیتکس حضور داشتند، سعی می‌کردند راهکارهایی کاربردی برای کسب‌وکارها داشته باشند: «اگر بخواهم جیتکس ۲۰۲۴ را خلاصه کنم، باید به تمرکز کسبوکارهای شرکت‌کننده روی مفهوم کاربردپذیری اشاره کنم. این نمایشگاه تأکید بسیار زیادی بر واژه راهکار دارد. به عبارتی، راه‌حل‌های کسب‌وکاری بسیاری در جیتکس ۲۰۲۴ وجود دارد، البته که چندسالی می‌شود جیتکس به سمت راه‌حل‌های کسب‌وکاری رفته است. از اینتل، سیسکو و هوآوی تا شرکت‌های کوچک و بزرگ دیگری که در جیتکس حضور دارند تلاش می‌کنند بگویند برای کسب‌وکارها راه‌حل دارند.»
به نظر جمیلی، این رویکرد برای شرکت‌های بزرگ که سال‌ها است در حوزه فراهم‌سازی زیرساخت فعالیت می‌کنند، مانند زیرساخت‌های ابری، ذخیره‌سازهای هوشمند و مراکز داده هوشمند و مبتنی بر هوش مصنوعی که اتفاقاً در جیتکس حضور پررنگی داشتند، فرصت بسیار مناسبی برای توسعه بوده است. در یک کلمه، جیتکس ۲۰۲۴ روی کاربردپذیری فناوری برای کسب‌وکارها تمرکز داشته است.
حضور همراه اول در جیتکس ۲۰۲۴
میثم سلیمانی، سردبیر راه پرداخت نیز در روز اول جیتکس ۲۰۲۴ به غرفه همراه اول رفت و با سعید داوری، معاون راهبرد شرکت EBCOM صحبت کرد. بنا بر صحبت‌های داوری، همراه اول برای اینکه بتواند در فضای دیجیتال حضور مؤثری داشته باشد، باید به حوزه‌های جدید وارد شود. او گفت: «دیگر زمان آن رسیده که اپراتورها فراتر از وصل کردن افراد به اینترنت بروند و از دارایی‌های خود بهره‌برداری کنند. همراه اول یک دارایی ملی است که علاوه‌بر ایران، در سطح جهانی نیز مطرح است و رتبه شانزده جهانی را کسب کرده است. بنابراین هدف ما حفظ برندمان در دنیا و بهره‌برداری از فرصت‌های جدید برای همکاری با شرکت‌های بین‌المللی است.»
روز دوم
پررنگ شدن جنبه B2B جیتکس
رضا قربانی در دومین روز حضورش در جیتکس ۲۰۲۴ از ضعف مطالب راهنما درباره این نمایشگاه گفت و اشاره کرد که اگر کلمه جیتکس را به زبان انگلیسی جست‌وجو کنیم، چیز زیادی دستگیرمان نمی‌شود و به فارسی هم با حجم زیادی از مطالبی مواجه می‌شویم که می‌خواهند چیزی به ما بفروشند؛ از بلیت هواپیما و هتل گرفته تا بلیت ورود به نمایشگاه و ده‌ها بلیت دیگر. او گفت: «در زبان فارسی تقریباً نمی‌توانید چیزی پیدا کنید که به شما بگوید چگونه به جیتکس بروید و از این رویداد بزرگ جان سالم به در ببرید. پایان دادن به این وضعیت بلبشو یک راهنما می‌خواهد؛ همه‌چیز درباره جیتکس. هر مطلب راهنمایی درباره جیتکس به‌طور کلی سه بخش اصلی نیاز دارد: راهنمای سفر به دبی، آشنایی با اقتصاد دیجیتال دبی و درنهایت خود جیتکس و مافیا‌ها.»
او همچنین، روی حضور رسانه راه پرداخت از سال ۲۰۱۵ در جیتکس نیز تمرکز کرده و به‌عنوان فردی که تجربه چند بار حضور در این نمایشگاه را دارد، توضیح داد: «در دوره‌های ابتدایی حضور راه پرداخت، جیتکس بیشتر رویکرد B2C داشت و مخاطب هدفش مصرف‌کننده نهایی بود که غرفه‌های پر از گجت و محصولات مصرفی برایشان جذابیت داشت. به‌مرور جنبه B2B نمایشگاه پررنگ‌تر شد و امروز شرکت‌ها محصولات B2B و B2G خود را معرفی می‌کنند. به همین دلیل این نمایشگاه برای شرکت‌هایی که در فضای کسب‌وکاری نیستند و برای کسانی که فقط مصرف‌کننده محصولات فناوری و نوآوری‌اند، استفاده زیادی ندارد. هرچند تعدادی غرفه برای ارائه محصولات وجود دارد، اما جیتکس برای کسانی است که در فضای اقتصاد نوآوری فعالیت می‌کنند.»
به نظر قربانی، اگر فردی بخواهد به روندهای جیتکس پی ببرد، باید بخش‌ها و غرفه‌هایی را که به‌صورت رسمی در این نمایشگاه وجود دارند، بررسی کند. او همچنین، به اکسپند نورث‌استار و بخش‌های سه‌گانه‌اش که در کنار جیتکس برگزار می‌شوند، اشاره کرد: «در اکسپند نورث‌استار سه بخش مختلف داریم: فین‌تک سرج، فیوچر بلاکچین سامیت و مارکت مانیا که رویدادهای جداگانه دارند. فین‌تک بخش مهمی از فناوری مدنظر در این بخش است، بلاکچین که بخشی از فین‌تک است خود به‌قدری مهم است که بخش جداگانه‌ای به آن اختصاص یافته و مارکتینگ که فضای دبی و نمایشگاه مبتنی بر آن است. بنابراین برای مجموعه برگزارکننده این موضوع بسیار مهم است و بخش جدایی به آن اختصاص داده‌اند. جیتکس ایمپکت نیز بخش دیگری است که سال گذشته در قسمت اصلی نمایشگاه بوده و امسال به محل برگزاری اکسپند نورث‌استار منتقل شده و به مفهوم پایداری و تعامل کسب‌وکارها با محیط زیست و فضای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی که برقرار می‌کنند می‌پردازد. با وجود این شهر هوشمند؛ زیرساخت‌های دیجیتال مانند هوش مصنوعی، کلان‌داده و فضای ابری؛ اتصالات مانند مخابرات؛ امنیت سایبری و محصولات مصرفی مانند وب ۳.۰ و متاورس روندهای اصلی بخش اصلی جیتکس امسال هستند.»
آینده پول؛ تم محتوایی فین‌تک سرج
مینا والی، در روز دوم حضورش در جیتکس ۲۰۲۴ به‌طور خاص روی رویداد فین‌تک سرج متمرکز بوده. او گفت: «فین‌تک سرج بخشی از رویداد استارتاپی جیتکس به نام اکسپند نورث‌استار است. در بخش فین‌تک سرج نمایشگاه جیتکس امسال غرفه‌هایی از هفتاد کشور و ۱۱۶ کسب‌وکار و استارتاپ وجود دارند. بخش محتوایی امسال فین‌تک سرج با تم آینده پول در حال برگزاری است. روز اول در میزگردی با موضوع سرمایه‌گذاری در فین‌تک، ظرفیت‌ها و فرصت‌های رشد فین‌تک تا سال ۲۰۳۰ بررسی شد. گفتنی است در بخش فین‌تک سرج درباره مفاهیمی مثل امور مالی تعبیه‌شده، نئوبانک‌ها، لندتک‌ها، سرمایه‌گذاری و ارز دیجیتال بانک‌های مرکزی صحبت می‌شود.»
والی توضیح داد که نکته‌ای که از چند سال گذشته درباره جیتکس وجود دارد، این است که با اینکه جیتکس تعداد زیاد شرکای رسانه‌ای دارد و فهرست لوگوی این شرکای رسانه‌ای در وب‌سایت و نمایشگاه جیتکس قابل رؤیت است، پوشش رسانه‌ای قوی درباره جیتکس وجود ندارد: «البته اخبار اتفاقات منتشر می‌شود، اما باز هم این اخبار کلی و مختصرند. گفتنی است عکس‌ها و تصاویر زیادی از نمایشگاه وجود ندارد و دسترسی به تصاویر نمایشگاه محدود است. اگر شما به‌عنوان یک رسانه در نمایشگاه باشید و به همراه خود عکاس نداشته باشید حتماً با مشکل مواجه خواهید شد. همچنین پوشش خوبی از محتواهایی که در میزگردهای نمایشگاه ارائه می‌شود وجود ندارد. برای مثال در فین‌تک سرج حدود ۱۲۰ سخنرانی و میزگرد وجود داشت که دسترسی به موضوعات مهمی که در این سخنرانی‌ها ارائه شده، دشوار است. تنها محتوای کاملی که از میزگردها منتشر می‌شود ویدئوهای آنهاست که در یوتیوب با تأخیر چندماهه بارگذاری می‌شوند. رسانه‌های ایرانی با قدرت و دقت بیشتری رویدادها را پوشش می‌دهند.»
اهمیت پراپ‌تک برای امارات
مینا حاجی، سردبیر ماهنامه عصر تراکنش، در دومین روز حضورش در نمایشگاه جیتکس و حضور در اکسپند نورث‌استار گفت: «شاید اولین نکته مثبت اکسپند نورث‌استار نسبت به سالن‌های جیتکس گلوبال، تمایز در شبکه‌سازی و پررنگ بودن اهمیت شبکه‌سازی برای افراد است؛ اینجا ارتباط گرفتن با کسب‌وکارها راحت‌تر است که البته دلیلش هم تا حد زیادی مشخص است: «مقیاس کسبوکارهای موجود» که عموماً نوپا یا جوان هستند و به دنبال معرفی خود و گرفتن ارتباط با افراد با اهداف مختلف هستند. این اهداف از جلب توجه احتمالی یک سرمایه‌گذار می‌تواند باشد تا پیدا کردن مشتری‌های احتمالی یا حتی پیدا کردن افرادی که آنها را در ادامه مسیر در کسب‌وکارشان همراهی کنند. با وجود دسته‌بندی کلی چهاربخشی اکسپند نورث‌استار، همچنان نمایندگانی از بخش‌های مختلف حضور دارند که اینجا هم هوش مصنوعی مثل جیتکس گلوبال حرف اول را می‌زند؛ البته تنوع سایر حوزه‌ها در اکسپند نورث‌استار به‌مراتب بسیار بیشتر از جیتکس گلوبال است. از بلاکچین، متاورس و وب ۳.۰ گرفته تا هلث‌تک، پراپ‌تک، تأمین مالی تعبیه‌شده، زیرساخت‌های دیجیتال مالی و غیره.»
به گفته حاجی، با وجود درخشش و تمایز هوش مصنوعی در جای‌جای اکسپند نورث‌استار، شاید بتوان پراپ‌تک را ستاره این بخش دانست. او گفت: «انواع کسبوکارهای حوزه پراپ‌تک که با هدف بالا بردن بهره‌وری فعالیت‌های سنتی در صنعت املاک و ساختمان در سال‌های اخیر شکل گرفته‌اند. عمده کسبوکارهای پراپ‌تکی حاضر در اکسپند نورث‌استار از کسبوکارهای متعلق به خود امارات متحده بودند و این موضوع نشان از اهمیت پراپ‌تک برای امارات دارد.»
جای خالی کسبوکارهای رمزارزی ایرانی در اکسپند نورث‌استار
میثم سلیمانی نیز در روز دوم از رویداد اکسپند نورث‌استار با تمرکز روی موضوعات رمزارزی و کسبوکارهای رمزارزی حاضر در این رویداد گزارشی تهیه کرد که در آن به چگونگی برگزاری پاویون امسال ایران در اکسپند نورث‌استار پرداخت: «به نظر می‌رسد درباره پاویون ایران تا حدی به توصیه‌ای که سال گذشته در «کارنگ» به صندوق نوآوری و شکوفایی و معاونت علمی کردیم، گوش داده‌اند و این‌بار پاویون ایران به‌عنوان نماد فعالیت استارتاپی دولت ایران به نمایش گذاشته نشد. اکسپند نورث‌استار ۲۰۲۴ تقریباً سروشکلی مشابه سال گذشته داشت، اما با چند تغییر. اگر سال گذشته پاکستان و هند به‌شدت پرکار بودند، امسال کره جنوبی چهره‌ای متفاوت در این نمایشگاه از خود به نمایش گذاشت و استارتاپ‌های کره‌ای به‌شدت فعال بودند.
در فهرست حاضران این نمایشگاه انتظار حضور غرفه بزرگ «کوین‌دسک» را داشتم، زیرا حامی برنزی این رویداد نیز بود، اما کوین‌دسک بسیار پایین‌تر از حد انتظار در نمایشگاه ظاهر شد. نوچین را هم دیدم که با راهکارهای بلاکچینی پا به این نمایشگاه گذاشته است؛ کاری که چند پلتفرم دیگر نکرده بودند. یکی از غرفه‌های نوآور و جالب توجه در حوزه رمزارز که در اکسپند نورث‌استار حاضر شده، فستکس است. در نگاه اول فستکس یک صرافی رمزارزی بود که مرکز فعالیت خود را امارات قرار داده، اما در این نمایشگاه چندان هم روی فعالیت خود به‌عنوان صرافی رمزارزی تمرکز جدی نداشت. کوین‌دبلیو نیز یکی دیگر از کسبوکارهای رمزارزی بود که نوآوری خاصی نداشت.»
سلیمانی در مشاهدات روز دوم خود به جای خالی کسبوکارهای رمزارزی ایرانی در اکسپند نورث‌استار اشاره کرد و گفت: «نکته‌ای که درمجموع درباره پلتفرم‌های بلاکچینی و رمزارزی در این رویداد جالب توجه بود جای خالی کسبوکارهای ایرانی این حوزه بود که به نظر می‌رسد اگر وضعیت تحریمی یا محدودیت‌های داخلی نبود می‌توانستند با توسعه محصولات و امکاناتی که ارائه می‌دهند در این نمایشگاه سرویس‌های خود را برای بازدیدکنندگان به نمایش بگذارند.»
حضور قدرتمند اروپایی‌ها در اکسپند نورث‌استار
رضا جمیلی نیز در روز دوم حضور خود در این نمایشگاه، درباره فرصت‌های استارتاپ‌های ایرانی در این نمایشگاه گزارشی تهیه کرد که در آن توضیح داد: «حضور بیش از ۱۸۰۰ استارتاپ در بخش اکسپند نورث‌استار که از سیزده تا شانزده اکتبر در دبی‌هاربر و با همکاری اتاق اقتصاد دیجیتال دبی برگزار می‌شود، گویای آن است که فرصت‌های ایرانی‌ها در بازار استارتاپی امارات بسیار محدود شده و فقط با توجه به برخی سیاست‌گذاری‌های حاکمیتی در این شهر و کشور، شاید بتوان برای ایده‌های نوآوران ایرانی در این منطقه روبه‌رشد فناوری فرصت‌هایی ایجاد کرد.»
طبق مشاهدات جمیلی، حوزه‌هایی مانند آموزش، سلامت، تأثیرگذاری اجتماعی، تغذیه و فناوری‌های مرتبط با غذا بیشترین فراوانی را در بین استندهای اکسپند نورث‌استار داشتند که معدود جوانان و نوجوانان اماراتی در آنها مستقر شده بودند؛ نشانه‌ای از جهت‌گیری داخلی دولت امارات برای توسعه برخی فناوری‌ها و کسب‌وکارهایی که احتمالاً بیشتر به کار جامعه محلی امارات می‌آیند: «البته این حوزه‌ها را شاید بتوان بازارهایی دانست که وی‌سی‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری اماراتی مانند صندوق کارآفرینی شیخ محمد روی آنها بیشتر تمرکز دارند و ایده‌ها و استارتاپ‌های این حوزه را با علاقه‌مندی بیشتری بررسی می‌کنند. در کنار این حوزه‌ها می‌توان به تعدد استارتاپ‌های مرتبط با موضوعاتی همچون پایداری، آب و محیط زیست و البته فرهنگ‌سازی‌های مرتبط با خانواده هم اشاره کرد. به نظر می‌رسد این بخش از بازار استارتاپی جیتکس و منطقه خاورمیانه برای سیاست‌گذاران اماراتی اهمیت بیشتری نسبت به سال‌های گذشته پیدا کرده و با سرمایه‌گذاری‌های دولتی و حمایت‌های نهادهای مختلف سیاست‌گذاری، تلاش می‌کنند جمعیت نسبتاً کم جوان و نوجوان اماراتی مشتاق فناوری را به کار در این بخش‌ها سوق دهند.»
او درباره حضور اروپایی‌ها در اکسپند نورث‌استار امسال گفت: «نکته قابل توجه ماجرا اینجاست که اروپایی‌ها امسال یکی از قدرتمندترین و بزرگ‌ترین حضورهای خود را در بخش اکسپند نورث‌استار داشته‌اند. بیش از ۴۵۰ استارتاپ و بیش از هزار SME اروپایی در کنار صدها سرمایه‌گذار از بیش از ۳۵ کشور این قاره نشان می‌دهد که استارتاپ‌ها و ایده‌پردازان اروپایی برای گرفتن بازار و البته سرمایه‌های خطرپذیر منطقه برنامه‌های جاه‌طلبانه‌ای دارند.»
روز سوم
در پاویون ایران هیچ راهکاری وجود ندارد
میثم سلیمانی در سومین روز حضورش در نمایشگاه جیتکس به سالن کشورهای مختلف ازجمله عربستان، مراکش، مالت، استونی و ایران رفت و با اشاره به اینکه تمرکز او در جیتکس روی حوزه فناوری‌های مالی است، به این موضوع پرداخت که شرکت‌های مختلف در زمینه رگ‌تک چه فعالیت‌هایی انجام داده‌اند. او در ادامه به اکسپند نورث‌استار اشاره کرد که در آن یک شرکت کره‌ای راه‌حلی در زمینه پرداخت با تکیه بر جمع‌آوری داده‌های شهروندان ارائه داده بود. برای مثال به این شکل که دوربینی در اتوبوس‌ها نصب شود و با رصد شهروندان، هزینه مسافرت آنها را در مکان‌های مختلف محاسبه کند. او همچنین در زمینه راه‌حل‌هایی که بر جمع‌آوری داده‌ها تکیه دارند، به پاویون مراکش اشاره کرد که در آن یک سیستم مراقبت بهداشتی راه‌اندازی شده بود که داده‌های شهروندان را در حوزه بهداشت و درمان جمع‌آوری می‌کرد.
سردبیر راه پرداخت در ادامه به پاویون ایران هم رفت و درباره این پاویون گفت: «در پاویون ایران هیچ راهکاری وجود ندارد و بیشتر شاهد حضور سخت‌افزارها در این پاویون هستیم. به نظرم جیتکس بیش از اینکه سخت‌افزارمحور باشد، راهکار‌محور است. اگر ما مشکل تحریم و مسائل دیگر را نداشتیم، خیلی از کسبوکارهای راهکار‌محور می‌توانستند به نمایشگاه جیتکس بیایند و فعالیت کنند. جای اسنپ، تپسی، دیجی‌کالا و غیره در پاویون ایران خالی است. کاش شرکت‌های بزرگ در کنار استارتاپ‌ها و شرکت‌های کوچک، برای ایران حضور شکوهمندتری را در نمایشگاه جیتکس رقم می‌زدند.»
حضور پرقدرت نمایندگان دولت‌ها در جیتکس امسال
رضا جمیلی در سومین روز حضورش در نمایشگاه جیتکس ۲۰۲۴، این نمایشگاه را از زوایای متفاوتی بررسی کرد: «نکته قابل توجه درباره جیتکس امسال، حضور پرقدرت نمایندگان دولت‌ها است. بیش از سی مقام وزارتی از کشورهای مختلف در جیتکس امسال حضور داشتند. برای مثال نشست‌های متنوعی با عنوان World Leaders Of Economy برگزار شد. گویی جیتکس و سیاست‌گذارانش در حال شکل دادن به یک اکوسیستم از رهبرانی هستند که دانش و علاقه‌مندی در حوزه اقتصاد دیجیتال دارند و مسئولیت سیاست‌گذاری این حوزه را در آینده به عهده خواهند داشت. نکته قابل توجه و مهم درباره همراهی رهبران سیاست‌گذار با افراد نوآور در حوزه کسب‌وکار، ساخت یک ترکیب برنده است. برای مثال در یکی از نشست‌هایی که برگزار شد عربستان، قبرس و پاراگوئه به همراه بنیان‌گذار بولت که یک استارتاپ استونیایی است، درباره سیاست‌گذاری نوآوری صحبت می‌کردند که این موضوع یک اتفاق بسیار جذاب است. می‌توان گفت بخشی از داشته‌های فعلی جیتکس ناشی از همنشینی سیاست‌گذاران و نوآوران در سال‌های گذشته است.»
جمیلی در ادامه درباره لزوم وجود مرکزی مانند مرکز تجارت جهانی در ایران بیان کرد: «برای مثال شرکت بین‌المللی نمایشگاه‌ها می‌تواند نقشی مانند مرکز تجارت جهانی در حوزه رویداد را در ایران به عهده گیرد. شاید وقتی از جیتکس صحبت می‌کنیم کسی نقش مرکز تجارت جهانی را نمی‌بیند؛ این در حالی است که مرکز تجارت جهانی درست مانند یک شرکت که کار تخصصی‌اش برگزاری رویداد است، سالانه در یک تقویم فشرده چند صد رویداد را برگزار می‌کند. جای چنین بازوی قدرتمندی در حوزه رویداد در ایران خالی است.»
برآمدن مفهومی جدید تحت عنوان سایبرولی
مینا حاجی، در روز سوم حضورش در این نمایشگاه با تمرکز بر امنیت سایبری، از برآمدن مفهوم جدیدی تحت عنوان سایبرولی صحبت کرد: «در جیتکس امسال شاهد برآمدن مفهومی به نام سایبرولی بودیم. همان‌طور که با شنیدن سیلیکون‌ولی یاد برندها و چهره‌های بزرگ حوزه فناوری و نوآوری می‌افتیم، حالا با شکل گرفتن مفهومی تحت عنوان سایبرولی و گرد آمدن متخصصان حوزه امنیت سایبری به دور آن، کم‌کم شاهد شکل‌گیری برندها و چهره‌های مطرح بین‌المللی در حوزه امنیت سایبری خواهیم بود. از شکل‌گیری مفهوم سایبرولی که بگذریم، در جیتکس ۲۰۲۴ در بخشی با همین نام، شورای امنیت سایبری امارات میزبان گفت‌وگوها و هکاتون‌ها بود و به تهدیدات سایبری فزاینده‌ای که اقتصادهای جهانی با آن مواجه هستند، می‌پرداخت و به دنبال راهکارها و نظرات متخصصان بود تا بفهمد برای مقابله با خسارت سالانه بیش از ۱۰ تریلیون دلاری ناشی از جرایم سایبری تا سال ۲۰۲۵ چه باید کرد. بعید نیست در چند سال آینده در دنیا منطقه یا مناطقی مانند سیلیون‌ولی اما با عنوان سایبرولی شکل بگیرند و در آنها شاهد ظهور چهره‌ها و کسبوکارهای بزرگی در این حوزه باشیم. شاید همین مفهوم یکی از فرصت‌ها برای ما در ایران باشد و بتوانیم در آن پیش‌قدم شویم.»
حاجی بیان کرد که در بخش سایبرولی جیتکس ۲۰۲۴، بخشی با عنوان اتاق فرار سایبری وجود داشت که با هدف افزایش آگاهی از امنیت سایبری ترتیب داده شده بود. در این اتاق فرار افراد و شرکت‌کنندگان در سناریوهای سایبری مختلف با مفاهیم گوناگونی ازجمله فیشینگ، باج‌افزار، حریم خصوصی و نقض داده آشنا می‌شدند و باید از طریق چند عملیات چالش‌برانگیز با آنها مقابله می‌کردند؛ «تجربه‌ای آموزشی و در عین حال سرم‌گننده که با چاشنی گیمیفیکیشن همراه بود و یادگیری در این حوزه را برای مخاطبان لذت‌بخش‌تر می‌کرد.»
روز چهارم
نحوه پوشش رسانه‌های حاضر در جیتکس
رضا قربانی در چهارمین روز حضورش در جیتکس ۲۰۲۴ تجربه خود از نحوه پوشش رسانه‌های حاضر در جیتکس و حضور دو رسانه وایرد و سی‌ان‌ان را در این نمایشگاه بررسی کرد: «حضور رسانه‌ها و تولید محتوا در جیتکس یکی از نقاطی است که هنوز جای کار دارد. با وجود حضور بیش از ۱۶۰۰ رسانه که جیتکس را پوشش می‌دهند، هنوز جای خالی رسانه‌هایی که بیشتر از خبررسانی بر محتوا تمرکز داشته باشند، احساس می‌شود. به‌دست‌آوردن محتوای نشست‌ها کار بسیار سختی است. قاعدتاً برگزارکنندگان رویداد این محتواها را از جنس هزینه می‌دانند. در مسیر اصلی جیتکس دو غرفه وایرد و سی‌ان‌ان، دیده می‌شوند که قابل توجهند.
وایرد در استودیوی غرفه کوچک خود خیلی ساده و با تجهیزات موبایلی ویدئو ضبط می‌کند. نکته جالب در این غرفه وجود نسخه خاورمیانه وایرد است. البته لازم به ذکر است که سردبیر وایرد در بعضی از نشست‌ها حضور داشت که چنین اتفاقاتی به معنی تلاش مسئولان نمایشگاه برای مشارکت دادن رسانه‌های بین‌المللی در این نمایشگاه است و گویای این است که آنها اهمیت رسانه‌ها را می‌دانند. در غرفه سی‌ان‌ان که اندکی از غرفه وایرد بزرگ‌تر است، بخش ضبط ویدئو وجود دارد. آنها با شعار روزنامه‌نگاری چیزی است که مهم است، جیتکس را پوشش می‌دهند.»
قربانی در بخشی از گزارشش درباره پایون ایران نیز صحبت کرد و گفت: «پاویون ایران به شکل ضعیفی در نمایشگاه حضور پیدا کرده است. سال گذشته نیز حضور پاویون ایران در جیتکس ۲۰۲۳ مورد انتقاد قرار گرفته بود. ایران در گوشه‌ای از سالن غرفه بسیار کوچکی دارد. به نظر من پاویون ایران در انتخاب بدترین محل برای برپایی غرفه رکورددار است.»
معرفی سوپراپلیکیشن مالی اتصالات
مینا حاجی، در چهارمین روز جیتکس ۲۰۲۴ به غرفه اتصالات رفت و جدیدترین سوپراپلیکیشن مالی اتصالات به نام e&money را معرفی کرد. او در این باره بیان کرد: «در چهارمین روز جیتکس گلوبال سری به غرفه اتصالات زدم که بخشی از غرفه خود را به سوپراپلیکیشن مالی خود تحت عنوان e&money اختصاص داده بود. e&money سوپراپلیکیشن مالی است که خدمات مختلفی را به کاربران ارائه می‌دهد و کارتی را نیز در اختیارشان قرار می‌دهد. یکی از مهم‌ترین خدمات e&money انتقال وجه بین‌المللی بدون کارمزد در دویست کشور جهان، به‌جز ایران است.»
سردبیر ماهنامه عصر تراکنش درباره تجربه خود از دریافت کارت e&money گفت: «من کارت خود را از دستگاه صدور کارتی که شرکت اتصالات در غرفه خود قرار داده بود، در کمتر از سی ثانیه دریافت کردم. برای دریافت این کارت فقط به یک شماره همراه و نام فرد احتیاج بود، ولی برای فعال‌سازی آن لازم است که در سوپراپلیکیشن e&money کارت شناسایی اماراتی فرد بارگذاری شود که یعنی این سرویس فقط برای شهروندان اماراتی در دسترس است.»
امارات می‌خواهد جامعه بدون پول نقد باشد
مینا والی، مدیرعامل شبکه عصر تراکنش، در روز چهارم جیتکس ۲۰۲۴ به بررسی رویکرد جامعه بدون پول نقد و تأکیدی که به‌تازگی در دبی و امارات بر این مفهوم وجود دارد پرداخت. والی در این باره گفت: «یکی از موضوعات مهمی که در جیتکس ۲۰۲۴ و صنعت مالی شاهد آن هستیم موضوع جامعه بدون پول نقد است که در خود رویداد و حاشیه آن نسبت به سال گذشته شکل پررنگ‌تری دارد. برای مثال در فین‌تک سرج بخش محتوایی آن با تم آینده پول برگزار شد و یکی از موضوعاتی که بر آن تمرکز داشتند ارز دیجیتال بانک‌های مرکزی بود که بر کاهش استفاده از پول نقد تأثیر دارد.
در خود جیتکس هم در بخش محتوایی و هم نمایشگاهی محصولات و راهکارهایی در راستای پرداخت دیجیتال و حذف پول نقد، به نمایش گذاشته شد؛ مثلاً در بخش دولت امارات در نمایشگاه جایی به اسم الاتحاد پیمنت یا AEP که یک نهاد ملی زیر نظر بانک مرکزی امارات است در تلاش است تا با محصولات خود به سمت پرداخت دیجیتالی برود؛ در این راستا یک پلتفرم پرداخت آنی و طرح کارت ملی امارات را راه‌اندازی کرده است که گفته می‌شود هدف این طرح‌ها حمایت از اقتصاد دیجیتال امارات و افزایش امنیت و شمول مالی و افزایش سرعت تراکنش‌ها است. در این راستا چیزی که در حاشیه دبی نسبت به سال گذشته مشهود است افزایش تعداد کسب‌وکارهایی است که پول نقد را قبول نمی‌کنند که به همان استراتژی جامعه بدون پول نقد بازمی‌گردد که البته برخی هم اعتقاد دارند به دلیل فرار مالیاتی است.»
مرکز داده؛ موضوع محوری روز چهارم
طبق گزارش‌های رضا جمیلی، موضوع محوری روز چهارم جیتکس ۲۰۲۴، مراکز داده بود و در میزگردهای مختلف درباره روندها و آینده بازار آن تا سال ۲۰۳۰ و اینکه چطور باید هزینه‌های راه‌اندازی، نگهداری و البته انرژی لازم برای نگهداری از داده‌ها را در اقتصاد دیجیتال کمتر کرد، صحبت شد.
جمیلی گفت: «تأکید جدی و راهکار اصلی، استفاده از هوش مصنوعی برای بهینه کردن فرایندها بود. دور از انتظار نیست که با سرمایه‌گذاری‌هایی که روی هوش مصنوعی در سال‌های گذشته انجام شده آن را در هر صنعتی به‌عنوان یک راهکار و ابزار بهینه‌سازی بخواهند معرفی کنند و صنعتگران و نوآوران حوزه‌های مختلف را به استفاده بیشتر از این روند روبه‌رشد دنیای فناوری ترغیب کنند، اما شاید همه راهکارهای مورد نیاز مراکز داده نزد هوش مصنوعی نباشد. آنجا که پنلیست‌ها از شرکت‌های بزرگ تولیدکننده تجهیزات زیرساخت و انرژی بودند، بیشتر از اینکه از هوش مصنوعی صحبت شود از روش‌ها و فناوری‌های جدید خنک‌سازی مراکز داده صحبت به میان می‌آمد. یکی از مدیران ارشد شرکت اشنایدرالکتریک آینده مراکز داده را مبتنی بر استفاده از انرژی خورشیدی و همین‌طور فناوری‌هایی دانست که میزان مصرف انرژی در زمینه خنک‌سازی آنها را حداقلی کند.»
کریپتوگرافی و تأثیر آن بر آینده امنیت مالی جهانی
میثم سلیمانی در گزارش خود در روز چهارم جیتکس گفت که در یکی از ارائه‌های داخل غرفه IBM تمرکز جدی بر آینده رمزنگاری یا کریپتوگرافی بود و به نظر می‌رسد IBM در چشم‌اندازی که برای خود تعریف کرده می‌تواند بخش زیادی از موضوعات امنیت شبکه در بحث پردازش شبکه را تحت‌تأثیر قرار دهد. سلیمانی گفت: «این موضوع هم درباره تراکنش‌های بلاکچینی و هم درباره تراکنش‌های بانکی صدق می‌کند. با بررسی این موضوع می‌توان دریافت که لازم است با استفاده از پردازنده‌های کوانتومی IBM به سمت توسعه امنیت نیز پیش رفت، زیرا با توسعه پردازنده‌های کوانتومی عملاً امنیت شبکه تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد و شما نیاز خواهید داشت تا رمزنگاری کوانتومی را توسعه دهید تا امنیت اطلاعاتتان حفظ شود در غیر این صورت قطعاً این موضوع تا چند سال آینده برای تمام سیستم‌های امنیتی قدیمی چالش‌برانگیز می‌شود. قطعاً کریپتوگرافی بر تمام سیستم‌ها ازجمله پرداخت سوئیفت و سیستم‌های تسویه تأثیرگذار خواهد بود، این موضوع روی کیف پول‌های بلاکچینی معاملات و احراز هویت کاربران نیز تأثیر می‌گذارد و اگر ساختار ترمیم نشود می‌تواند دنیای آینده را با چالش مواجه کند.»
روز پنجم
معرفی کسبوکارهای ارائه‌دهنده زیرساخت‌های صنعت مالی
مینا والی در گزارشی به معرفی چند محصول از شرکت‌هایی که زیرساخت‌هایی را برای صنایع مالی ارائه می‌دهند، پرداخت. هوآوی اولین شرکتی بود که والی آن را معرفی کرد. به گفته او، این شرکت روی زیرساخت‌های مالی هوشمند تمرکز دارد و هدفش ایجاد اکوسیستم‌های مالی انعطاف‌پذیر با استفاده از هوش مصنوعی و سرویس‌های ابری است. او در ادامه این گزارش به شرکت سوپرمیکرو اشاره کرد: «این شرکت سخت‌افزارهایی مانند سرورهای مبتنی بر هوش مصنوعی و همچنین راهکارهای ذخیره‌سازی ابری امن را ارائه می‌دهد. شرکت اسنوفلیک نیز امسال در جیتکس از پلتفرم دیتاکلاود رونمایی کرده است. این پلتفرم به بانک‌ها در مدیریت مجموعه داده‌های عظیمشان و ایجاد راهکارهایی برای هوش مصنوعی، کمک می‌کند.»
اومنی‌فای (Omnify) که یک پلتفرم امور مالی تعبیه‌شده است، محصولی از بانک عرب است که مینا والی درباره آن توضیح می‌دهد. به گفته والی، این پلتفرم به کسب‌وکارها راهکارهای «بانک به‌عنوان سرویس» ارائه می‌دهد. او در پایان گزارش خود بیان کرد: «به‌طور کلی برداشت من این است که هدف شرکت‌ها و محصولاتی که در حوزه زیرساختی در جیتکس ۲۰۲۴ ارائه می‌شوند، ادغام با هوش مصنوعی، معماری ابر بومی و افزایش امنیت داده‌هاست.»
