آینده در گرو تصمیمات رگولاتور است
فعالان درباره چالش‌های فعالیت کسب‌وکارهای رمزارزی و لزوم همکاری با لندتکها در کشور می‌گویند
عصر تراکنش ۷۹ و ۸۰ / گسترش و توسعه فناوری بلاکچین و رمزارزها در ایران و جهان، حاکی از آن است که موج رمزارزها جریانی است که آینده ما را دربرمی‌گیرد و طبیعی است که این جریان بسیاری از گفتمان‌ها، پارادایم‌ها و قواعد بازی در صنایع مالی را دگرگون کند. در این تغییر و تحولات نیز قطعاً هر کشوری که هوشیارانه و هوشمندانه به ایفای نقش بپردازد، فرصتی استثنایی برای توسعه صنایع مالی خود به دست می‌آورد. با وجود این، حوزه رمزارز در ایران در فضایی خاکستری به سر می‌برد و فعالیت این حوزه در کشور با چالش‌های رگولاتوری مواجه است که برطرف شدن آنها بخش بزرگی از مشکلات توسعه این حوزه را برطرف می‌کند. لزوم هم‌افزایی میان لندتکها و رمزارزها، چالش‌های فعالیت صرافی‌های رمزارز و بررسی خلأهای صنعت رمزارز و بلاکچین ایران از موضوعاتی هستند که در بخش «تنظیم‌گری» شماره ۷۷ عصر تراکنش به آنها پرداخته‌ایم. کارشناسان و مدیران حوزه رمزارز کشور معتقدند سیر صعودی تورم و توسعه ناهمگام ابزارهای فراگیری مالی در ایران باعث کاهش قدرت خرید مردم و فقیرتر شدن آنها شده و با توجه به استقبال آنها از لندتکها و ظرفیت‌هایی که رمزارزها دارند، می‌توان بین این دو حوزه پل زد و بستر دریافت اعتبار و وام را برای مردم هموار کرد. با این حال، چهارچوب خاصی برای چنین فعالیت‌هایی در کشور وجود ندارد. در ادامه گفت‌وگوهای انجام‌شده در این باره را می‌خوانید.
چالش‌های موجود منشأ رمزارزی ندارند
کسب‌وکارهای حوزه‌های مختلف در یک سال گذشته، روزهای سختی را پشت سر گذاشته‌اند و با چالش‌های زیادی مواجه بوده‌اند که برخی از آنها بین تمام کسب‌وکارها مشترک و برخی دیگر مختص کسب‌وکارهای خاصی بوده است. سعید عبادتی، مدیرعامل اکسبیتو، در این باره می‌گوید: «کسب‌وکارهای حوزه اقتصاد دیجیتال در شش ماه دوم سال ۱۴۰۱ با چالش‌هایی نظیر مشکلات مربوط به اینترنت، کاهش دسترسی افراد به پلتفرم‌ها و مهاجرت نیروی انسانی متخصص مواجه بوده است. عدم برخورد نهادهای مسئول با حساب‌های اجاره‌ای و فیشینگ نیز باعث افزایش فشارهای پلیس فتا روی کسب‌وکارهای رمزارزی شده است. این مسائل و موارد مشابه، کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال و رمزارزی کشور را در ارائه خدمات به کاربرانشان با چالش‌های گوناگونی دچار کرده است که اساساً منشا رمزارزی ندارند.»
پیش‌بینی او برای چالش‌های احتمالی سال ۱۴۰۳ این است که کسب‌وکارها با بحران جذب و نگهداشت نیروی انسانی مواجه می‌شوند، زیرا با موج گسترده مهاجرت نخبگان مواجهیم و این مسئله دسترسی به نیروهای انسانی ماهر و شایسته در کشور را پیچیده‌تر می‌کند و کسب‌وکارهای مختلف را به چالش می‌کشد.
محدود شدن زمین بازی
به باور محمد حکیمی، مدیرعامل رمزینکس، نیز بخش بزرگی از مشکلات فعالیت در حوزه رمزارزها با تغییر نحوه نگرش و کردار نهاد متولی برطرف می‌شود و این مسئله مهمی است که باید به آن پرداخت: «درواقع، نهاد متولی باید رفتار خود را با نگرش توسعه تنظیم کند و نگرش مبتنی بر تهدید خود را کنار بگذارد، زیرا همین تغییر می‌تواند به رفع بسیاری از چالش‌ها و موانع پیش روی کسب‌وکارهای رمزارزی منتهی شود.»
حکیمی در ادامه می‌گوید: «چالش مهاجرت نیروی انسانی مسئله‌ای جدی و چندوجهی است که ریشه در عوامل متعددی دارد که به نظر من برخی از آنها را می‌توان برطرف کرد، اما این موضوع باعث شده زمین بازی ما محدود بماند. ضمن اینکه، بنا بر گمانه‌زنی‌ها و نوع نگرشی که نهادهای متولی دارند، ممکن است در سال ۱۴۰۳ با تنگناهای رگولاتوری سخت‌تر و بیشتری مواجه باشیم.»
کاهش سقف واریزهای درگاه‌های اینترنتی
بنا بر صحبت‌‌های احسان مطلبی، مدیرعامل سرمایکس، محدودیت در دسترسی به اینترنت، تصمیم‌های سلیقه‌ای رگولاتور، تورم و کم کردن سقف پرداخت درگاه‌های بانکی ازجمله چالش‌هایی‌اند که در سال گذشته باعث اختلال در کار صرافی‌های رمزارزی شده‌اند. او در این باره توضیح می‌دهد: «بزرگ‌ترین مشکل ما در سالی که گذشت به محدودیت‌های مربوط به اینترنت برمی‌گردد. مشاغل رمزارزی به‌ناچار باید با خارج از کشور ارتباط داشته باشند و محدود شدن دسترسی افراد به اینترنت باعث دشوار شدن این اقدام می‌شود. محدودیت‌های پرداختی نیز یکی دیگر از چالش‌هایی است که به آن دچار شده‌ایم. تقلیل سقف پرداخت درگاه‌های بانکی از صد میلیون تومان به ۲۵ میلیون تومان برای هر کد ملی که هیچ توضیحی برای انتخاب این رقم و دلایل کاهش آن هم داده نشد، باعث به تعویق افتادن توسعه کسب‌وکارهای رمزارزی می‌شود. چالش بعدی نیز به دستورها و تصمیم‌های سلیقه‌ای نهادها و افراد مختلف برمی‌گردد.»
تأثیر تورم بر مخارج صرافی‌ها
به گفته مسعود ملک‌محمدی، مدیرعامل صرافی تبدیل، نیز تحلیل‌ها حاکی از آن است که در سال آینده با نرخ تورم بالایی مواجه خواهیم بود و این افزایش سریع قیمت‌ها، تأثیر مستقیمی بر مخارج صرافی‌های رمزارزی خواهد داشت؛ مخارجی که خودش را در دو بخش پرداخت دستمزد کارکنان و تأمین زیرساخت‌ها به رخ می‌کشد. او مهاجرت نیروی انسانی متخصص را یکی از چالش‌هایی می‌داند که در سال ۱۴۰۳ فزونی می‌یابد و در این باره اظهار می‌کند: «مهاجرت جوانان متخصص ادامه خواهد داشت و این مسئله به کند شدن روند پیشرفت صرافی‌های رمزارز منتهی خواهد شد. خروج نیروی کار ماهر از یک شرکت به این معنا است که باید آن وقت و انرژی را که می‌بایست برای توسعه خدمات هزینه کنند، به جذب و تعلیم نیروهای جدید که عموماً کم‌تجربه‌اند و تخصص کمتری دارند، اختصاص دهند و این یعنی به تعویق افتادن توسعه.»
نرخ نکول بانک‌ها صفر خواهد شد
اقتصاد ایران در وضعیتی است که بخش زیادی از مردم در تأمین نیازهای روزمره خود با مشکل مواجه‌اند و تقریباً هیچ پس‌اندازی ندارند. فرهاد فلاح، مدیرعامل آبان‌تتر، با اشاره به این مسئله درباره اهمیت همکاری کسب‌وکارهای لندتکی و رمزارزی می‌گوید: «مردم می‌خواهند از پس زندگی روزمره‌شان برآیند و در کنار آن بتوانند مقداری از درآمد خود را پس‌انداز و سرمایه‌گذاری کنند. پلتفرم‌های رمزارزی می‌توانند بستری برای سرمایه‌گذاری باشند، اما همه ما می‌دانیم که خریدوفروش رمزارز در ایران ناممکن است و این مشکل به اقتصاد جامعه لطمه می‌زند، زیرا اشکال سرمایه‌گذاری در دنیا تغییر کرده و ما هم اگر می‌خواهیم همسو با دنیا پیشرفت کنیم، باید در برابر پذیرش ایده‌های نو منعطف باشیم. یکی از اتفاق‌هایی که باعث افزایش قدرت خرید مردم و برگرداندن مقوله سرمایه‌گذاری به سبک زندگی آنها می‌شود، همکاری میان لندتکی‌ها و رمزارزی‌ها است که به بخش بزرگی از جامعه، در برطرف کردن نیازهای اولیه‌شان کمک می‌کند.»
حمایت از سرمایه‌گذاری‌های داخلی
به گفته علی جهانی، هم‌بنیان‌گذار و رئیس هیئت‌مدیره بیت‌پین، در حال حاضر بازار رمزارزها یکی از قطب‌های اصلی سرمایه‌گذاری مردم است. در شرایطی که بازار بورس رونق چندانی ندارد و بازار و ملک و خودرو نیز تقریباً راکد است، بخش بزرگی از پول نقد جامعه به سمت بازار رمزارز سوق داده شده است. او می‌گوید: «حمایت از سرمایه‌گذارهای داخلی در چنین وضعیتی منجر به عدم خروج سرمایه از کشور شده و نقش مهمی را در کنترل نرخ ارز ایفا می‌کند. درواقع، وام‌دهی به دارندگان رمزارز یکی از روش‌هایی است که آنها را مجاب خواهد کرد سرمایه‌هایشان را در داخل مرزهای کشور نگه دارند. این مسئله به‌حدی مهم است که می‌تواند به ضرورتی برای توسعه همکاری بین لندتکها و رمزارزها تبدیل شود.»
تعیین چهارچوب برای همکاری رمزارزها و لندتکها
به گفته محمدصادق آزادانی، رئیس کمیسیون لندتک نصر تهران، نحوه همکاری بازیگران اکوسیستم با یکدیگر مسئله مهمی است که نباید از آن غافل ماند. او در این باره بیان می‌کند: «همکاری بازیگران اکوسیستم با یکدیگر می‌تواند شاخصی مهم برای سنجش موفقیت آن تلقی شود، اما این موفقیت در صورتی حاصل می‌شود که چهارچوب‌ها و مرزهای همکاری بین این کسب‌وکارها مشخص و تعریف‌شده باشد. این مرزبندی به این معنا است که هر کسب‌وکاری باید در زمینه تخصصی خودش فعالیت کند و همکاری آن با دیگران باعث ارتقای سطح سرویس‌ها، کیفیت خدمات و خلق ارزش در کسب‌وکارها شود و اگر این‌طور نباشد این همکاری‌ها به مدل کسب‌وکاری شرکت‌ها لطمه می‌زند.»
تسهیل ورود سرمایه‌گذاران خرد
محمد طهرانی، کارشناس بلاکچین و اقتصاد توکن، نیز معتقد است انجماد املاک و سرمایه‌های غیرمنقول بانک‌ها و عدم استفاده مولد از آنها در چرخه اقتصادی از یک‌سو بر عرضه مسکن‌های موجود برای اجاره و خرید تأثیر گذاشته و از سوی دیگر با انجماد منابع بانک، توانایی آنها را در صدور تسهیلات خرید و ساخت مسکن محدود کرده است. کاهش سرمایه‌گذاری روی بخش املاک باعث رکود در ساخت‌وساز مسکن می‌شود. او درباره راه برون‌رفت از این مشکل می‌گوید: «تنها راه برون‌رفت از مشکلات و حرکت به سوی تعالی، استفاده از ابزارهای نوآورانه است. امیدوارم با همکاری همه ذی‌نفعان صنعت ساختمان در توسعه توکن املاک، این فناوری علاوه‌بر تسهیل ورود سرمایه‌گذاران خرد به این حوزه، منجر به تسهیلگری در زنجیره تأمین صنعت ساختمان نیز بشود و بتواند گره‌گشای بخشی از مشکلات مردم باشد.»