همراه‌بانک تجارت در مسیر دیجیتالی‌شدن
در گفت‌وگو با محمد فرجود، مدیرعامل هلدینگ فناوری و نوآوری بانک تجارت درباره مأموریت این شرکت مطرح شد
عکس: حامد کریم‌زاده
عصر تراکنش ۶۷ / هلدینگ فناوری و نوآوری بانک تجارت (تفتا) از سال ۱۳۹۳ با هدف برنامه‌ریزی، مدیریت و نظارت بر شرکت‌های تابعه در مسیر ارزش‌آفرینی و هم‌افزایی در ارائه خدمات بانکی به بانک تجارت و کمک به ارتقای زیست‌بوم مالی کشور تأسیس شد. مدیرعامل این هلدینگ وظیفه اصلی آن را کمک به بانک تجارت در مسیر تحول دیجیتال و توسعه پارادایم بانکداری باز می‌داند و معتقد است هلدینگ‌های فناوری اطلاعات بانک‌ها نقش مهمی در تکمیل حلقه‌های زنجیره محصولات و خلق ارزش برای مشتریان آنها دارند و این مهم از طریق ایجاد تعامل بین بانک و سایر بازیگران مالی کشور محقق می‌شود. او باور دارد که جذب و نگهداشت نیروی انسانی متخصص دشوار شده و به همین منظور مدرسه‌ای مهارت‌محور تأسیس کرده‌اند تا نیروی مورد نظرشان را تربیت و تأمین کنند. او ۱۴۰۲ را سال ترقی بانک تجارت در حوزه خدمات و زیرساخت‌های دیجیتال می‌داند و می‌گوید ۱۴۰۱ سال تغییرات اساسی ساختاری، مدیریتی و فرایندی در این بانک بوده است. در گفت‌وگو با محمد فرجود، مدیرعامل هلدینگ فناوری و نوآوری بانک تجارت درباره عملکرد، چالش‌ها و چشم‌انداز این شرکت صحبت کردیم. در ادامه گفت‌وگوی عصر تراکنش را با او می‌خوانید.
۱۴۰۱؛ سال پوست‌اندازی
بنا بر صحبت‌های محمد فرجود، مدیرعامل هلدینگ فناوری اطلاعات بانک تجارت بیشترین تمرکز آنها در سال ۱۴۰۱ بر بُعد راهبردی بوده است. او در این‌باره می‌گوید: «در سالی که گذشت تمرکزمان بر این بود که بتوانیم بانک تجارت را به سیستم نوآوری کشور متصل کنیم و آن را به سمت تبدیل‌شدن به یک بانک دیجیتال راهبری کنیم. در همین راستا زیرمجموعه‌های هلدینگ، محصولات و سرویس‌های مختلفی را طراحی و تولید کردند تا زنجیره خدمات بانک به مشتریانش تکمیل شود.»
او توضیح می‌دهد که در سال ۱۴۰۱ هلدینگ تفتا تغییرات اساسی کرده و رویکرد مدیریتی، ساختارها، مأموریت‌ها و اولویت‌های آن دگرگون شده است. او معتقد است ۱۴۰۱، سال بسیار سختی برای بازیگران اقتصادی ایران بود و فضای عمومی کسب‌وکارها تنش و ابهام زیادی را تحمل کرده است. او می‌گوید: «این چالش‌ها در نیمه دوم سال افزایش یافته و بسیاری از کسب‌وکارهایی را که به‌نوعی به اینترنت وابسته بوده‌اند، متضرر کرده است. «تفتا» نیز از این قاعده مستثنی نبود و گرچه شرکت‌های زیرمجموعه «تفتا» رشد قابل توجهی در این سال داشته‌اند، اما اگر وضعیت عادی بود، عملکرد بهتری نشان می‌دادند.»
مدرسه علوم و مهارت‌های دیجیتال
مهاجرت و دورکاری نیروی انسانی متخصص برای کشورهای دیگر به کمبود نیروی انسانی منجر شده و این مسئله بسیاری از کسب‌وکارهای حوزه فناوری اطلاعات را با چالش جذب و نگهداشت نیروی انسانی مواجه کرده است. فرجود در این‌باره توضیح می‌دهد: «ما نیز در هلدینگ «تفتا» با مشکل جذب و نگهداشت نیروی انسانی دست‌وپنجه نرم می‌کنیم و این مسئله به مهم‌ترین معضل همه کسب‌وکارهای دیجیتال تبدیل شده است. ما برای حل این مسئله مدرسه علوم و مهارت‌های دیجیتال را تأسیس کردیم تا نیروی مورد نیازمان را خودمان پرورش دهیم. با این وجود هیچ تضمینی وجود ندارد که این افراد پس از رسیدن به مهارت‌های کافی به فکر خروج از شرکت نیفتند.»
او یکی از چالش‌های سال گذشته را افزایش مأموریت‌ها و حجم کارهای شرکت‌های تابعه «تفتا» می‌داند و می‌گوید که مدیریت چنین تغییری کار آسانی نبوده است. او معتقد است برای بانک تجارت مقوله تحول دیجیتال امر نسبتاً جدیدی بوده که مانند دو تغییرات اساسی دیگر، دشواری‌های خودش را داشته است.
دستاوردها
فرجود مهم‌ترین دستاورد تفتا در سال ۱۴۰۱ را کمک به بانک تجارت برای قرار گرفتن در مسیر تحول دیجیتال می‌داند: «حضور پررنگ ما در سال ۱۴۰۱ در اکوسیستم نوآوری کشور باعث شد که بانک به ما اعتماد کند و این اعتماد برای هلدینگ امر خوشایندی بود و به ما برای فعالیت حداکثری در راستای ارتقای زیرساخت‌ها و بستر دیجیتالی‌شدن بانک انگیزه می‌داد. در حال حاضر بانک تجارت برای بسیاری از امور خود روی «تفتا» حساب می‌کند و این هم برای ما و هم برای بانک اتفاق مبارکی است؛ هم‌اکنون بانک می‌تواند به برنامه‌های بلندپروازانه‌تری فکر کرده و نقشه‌های بزرگ‌تری ترسیم کند و به فکر ارائه سرویس‌های نوآورانه‌تری به مردم باشد.»
او تعامل تفتا با دیگر بازیگران بانکی و فین‌تکی کشور را دیگر دستاورد مهم این هلدینگ معرفی و بیان می‌کند که در حال حاضر بسیاری از این بازیگران به‌دلیل مشارکت بانک تجارت در طرح‌ها و سرمایه‌گذاری این بانک روی کسب‌وکارها، جایگاه قابل توجهی برای بانک تجارت قائل هستند که نتیجه حضور پررنگ این هلدینگ در اکوسیستم نوآوری بانکی کشور بوده است.
فرجود با اشاره به این مسئله درباره فعالیت‌هایشان می‌گوید: «در شرکت ایران‌کیش متولی پروژه «کالابرگ» بودیم، در شرکت سیمرغ تجارت نرم‌افزار «باجت» را راه‌اندازی کردیم که درگاه دیجیتال خدمات بانک تجارت است. گفتنی است سرویس‌های باجت در حال توسعه است و یکی از این سرویس‌ها ارائه وام ازدواج به‌صورت کاملاً غیرحضوری است. همچنین شرکت سیمرغ تجارت هم طبق برنامه بانک تجارت خدمات جدیدی را در حوزه اعتبار خرد و BNPL در دست توسعه دارد. سکوی بانکداری باز بانک تجارت با نام تجاری «آرک» نیز خدمت دیگر شرکت سیمرغ است که عملاً فعالیت آن در سال 1401 به‌طور جدی آغاز شد.»
او می‌افزاید: «شرکت شایان تجارت نیز محصول مدیریت تأمین مالی زنجیره تأمین (SCF) را ارائه داده که «اکوتام» نام دارد که در حوزه خود یکی از پلتفرم‌های برتر کشور است. در حوزه پشتیبانی مشتریان و شعب بانک نیز شرکت چابک تجارت امسال دو مرکز تماس جدید ایجاد کرد که «مهتاب» و «خورشید» نام دارند. مدیریت پروژه «مهاجرت هسته اصلی بانک تجارت» نیز به‌عنوان یکی دیگر از دستاوردهای سال ۱۴۰۱ است که توسط شرکت «تاتا» انجام می‌شود و فاز اول آن در ۱۴۰۱ انجام شد و فازهای بعدی آن در سال ۱۴۰۲ انجام می‌شود. همچنین در شرکت زیرساخت فناوری تجارت ایرانیان (زفتا) توانستیم مرکز داده بحران بانک را در زنجان راه‌اندازی کنیم که تغییرات اساسی در حوزه زیرساخت و امنیت بانک تجارت ایجاد شد. علاوه بر این به وسیله شرکت تکنوتجارت روی دیجی‌پی و آوان اطمینان سرمایه‌گذاری کردیم.»
دستیابی به اهداف؛ آری یا خیر؟
بنا بر صحبت‌های فرجود، اصلی‌ترین چالش آنها در سال ۱۴۰۲ این است که هدف‌شان را رشد حداکثری شرکت‌های تابعه هلدینگ تعریف کرده‌اند، اما وضعیت پرچالش اقتصادی کشور و بانک‌ها، ممکن است آنها را از اهداف و برنامه‌هایشان دور کند. او در این‌باره توضیح می‌دهد: «کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتال کشور در سال آینده با مشکلات مالی روبه‌رو خواهند شد، زیرا هزینه حفظ و توسعه کسب‌وکارها روزبه‌روز افزایش می‌یابد و این در حالی است که تلاش برای پیدا کردن منابع درآمدی جدید و متنوع نیز زمان‌بر و سخت است و ممکن است برای تأمین منابع مالی سرمایه‌گذاری‌هایشان با مشکل مواجه شوند. علاوه بر این محدودیت دسترسی به اینترنت و افزایش نرخ مهاجرت نیز از جمله مشکلات پیش روی ما در سال جدید خواهد بود.»
چشم‌انداز
نقشه‌راه شرکت‌های تابعه «تفتا» برای سال ۱۴۰۲، نقشه مفصلی است. فرجود با اشاره به این موضوع می‌گوید: «ما در حوزه اعتبار خرد به کمک بانک تجارت به فکر ارائه محصولات بسیاری هستیم که عمده آنها در قالب نرم‌افزار «باجت» رونمایی خواهد شد. همچنین برای کسب‌وکارهای کوچک، متوسط و اصناف نیز سرویس‌های تخصصی طراحی کرده‌ایم که انجام امور بانکی آنها را تسهیل می‌کند. مجموعه ایران‌کیش نیز به‌عنوان شرکت پرداخت ذیل بانک، سبد محصولات و خدمات خود را ارائه خواهد داد و شبکه پذیرندگی‌اش را توسعه می‌دهد. یک شرکت جدید نیز تأسیس شده که «داتا» نام دارد که وظیفه آن ارائه خدمات تحلیل داده و هوش مصنوعی به بانک است. همچنین «اکوتام» تغییرات اساسی می‌کند و در دو بُعد سرویس‌دهی و تعداد مشتری به یکی از اصلی‌ترین بازیگران تأمین مالی زنجیره تأمین کشور تبدیل می‌شود. فازهای بعدیِ مهاجرت هسته بانک نیز در سال ۱۴۰۲ رقم می‌خورد.»
او هدف اصلی «تفتا» را کمک به دیجیتالی‌شدن بانک تجارت و دستیابی به جایگاه پیشرو در حوزه فین‌تک کشور می‌داند و توضیح می‌دهد: «بانک تجارت تمایل زیادی به حضور در اکوسیستم فین‌تک ایران و همکاری با دیگر بازیگران این حوزه دارد و می‌کوشد با برداشتن قدم‌های هوشمندانه به سمت بانکداری باز حرکت کند؛ چراکه معتقدیم دوره بانکداری متمرکز و همراه‌بانک‌ها رو به پایان است. در همین راستا هلدینگ «تفتا» وظیفه تکمیل زنجیره خدمات و محصولات بانک و ارتقای زیرساخت‌های دیجیتال آن را بر عهده دارد. البته بسیاری از حلقه‌های این زنجیره باید در تعامل با اکوسیستم ایجاد شود؛ در نتیجه تعامل ما با دیگران ضرورتی انکارنشدنی است.»
نقش هلدینگ‌های فناوری اطلاعات بانک‌ها
هلدینگ‌های فناوری اطلاعات بانک‌ها بازوی فناوری و نوآوری آنها هستند و با کمک به دیجیتالی‌شدن آنها، توسعه سیستم بانکداری کشور و تسهیل امور مالی مردم را رقم می‌زنند. فرجود با اشاره به این مسئله می‌گوید: «سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر در کشور در حوزه فناوری‌های مالی کندتر شده و علت اصلی آن عدم ثبات وضعیت اقتصادی کشور است. این حوزه پتانسیل زیادی دارد، اما بازیگران آن، چنان که انتظار می‌رود، فعال نیستند.
در این فضا هلدینگ‌های فناوری اطلاعات بانک‌ها می‌توانند نقش‌هایی داشته باشند. فضای کنونی بانک‌ها به‌شدت تحت تأثیر قوانین و ضوابط اداری هستند و چهارچوب‌های مشخص و قوانین بعضاً سخت‌گیرانه‌ای دارند، در حالی که حرکت آن به سمت بانکداری باز می‌تواند آنها را چابک، نوآور و منعطف کند. وظیفه هلدینگ‌های فناوری اطلاعات بانک‌ها تحقق این گذار پارادایمی است. در واقع آنها با شناسایی نیازهای مشتریان و اکوسیستم بانکی، محصولات و خدماتی را طراحی می‌کنند که موجب توسعه اقتصاد کشور می‌شود. بانک‌ها بازار بزرگی دارند و این بازار می‌تواند توسط هلدینگ‌ها در اختیار کسب‌وکارهای دیگر قرار بگیرد.»
