مسیر گریزناپذیر جهان فردا
در گفت‌وگو با ابراهیم محمدی، مدیرعامل هلدینگ تفاس درباره حرکت بانک سینا به سمت تحول دیجیتال مطرح شد
عکس: نسیم اعتمادی
عصر تراکنش ۷۰ / بانک سینا از آن دست بانک‌هایی است که اخیراً تحول دیجیتال به استراتژی مهمی برایش تبدیل شده و در این راستا در سال ۱۴۰۱ هلدینگ فناوری اطلاعات خود را برای قدم‌نهادن در این مسیر تحولی ایجاد کرده است؛ هلدینگی که به‌دنبال یکپارچه‌سازی و هم‌راستایی فعالیت‌های بانک سینا در حوزه فناوری اطلاعات است. ابراهیم محمدی، مدیرعامل تفاس می‌گوید که این هلدینگ در حال حاضر بر چهار مأموریت اصلی متمرکز است؛ سامان‌دهی شرکت‌های زیرمجموعه، توسعه نرمافزارهای مورد نظر بانک، پیشبرد طرح تحول بانک و حضور در حوزه‌های فین‌تک و تجارت الکترونیکی مانند BNPL.
در گفت‌وگویی که با محمدی داشتیم، از دلیل شکل‌گیری این هلدینگ، چالش‌ها و برنامه‌هایی که دارند، پرسیدیم. محمدی که معتقد است دیجیتالیشدن مسیر گریزناپذیر پیش روی همه کسب‌وکارهایی است که می‌خواهند در جهان فردا باقی بمانند، می‌گوید بانک سینا در حال طراحی و ساخت نرم‌افزارهایی مانند سیبانک است که دسترسی به تمام خدمات بانکی و پرداختی را بدون محدودیت زمانی و مکانی، از طریق یک اپلیکیشن برای مشتریان فراهم می‌کند. در ادامه گزارشی از گفت‌وگوی عصر تراکنش را با ابراهیم محمدی می‌خوانید.
شکل‌گیری تفاس و مأموریت‌هایش
شرکت تفاس از سال ۱۳۹۵ به‌عنوان شرکت توسعه فناوری اطلاعات سینا به‌منظور بر عهده گرفتن بخش آی‌تی بانک سینا تأسیس شد. ابراهیم محمدی، مدیرعامل هلدینگ تفاس درباره مأموریت‌های این شرکت می‌گوید: «هدف اولیه ایجاد تفاس تولید نرمافزارهای ستادی مورد نیاز بانک و پشتیبانی آنها بود، اما به‌مرور مأموریت‌های دیگری نیز به ما داده شد که از آن جمله می‌توان به نگهداری سخت‌افزار‌‌‌های شعب استان تهران، دیتاسنتر بانک و CRM اشاره کرد. این شرکت عملکردی مستقل داشت، اما سهام صد درصدی آن به بانک سینا اختصاص داشت. در سال ۱۴۰۱ به تصمیم تیم مدیریتی جدید بخشی از شرکت‌های فناوری اطلاعاتی که تحت مدیریت سهام‌دار عمده بانک مشغول بودند یا به‌نوعی با مشارکت بخش‌های مختلف به وجود آمده بودند، به شرکت تفاس منتقل شدند و تفاس از یک شرکت به سمت هلدینگ‌شدن حرکت کرد. مهم‌ترین شرکتی که در حال حاضر به‌صورت کامل به تفاس پیوسته، شرکت سیناتک است که به‌عنوان CVC در حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر فعالیت می‌کند.»
او اضافه می‌کند که این هلدینگ در حال حاضر سهام‌دار شرکت بازار هوشمند سینا، ایران‌برنا، آریا همراه، جیرینگ و ایرانیان‌نت نیز هست و به واسطه این تصمیم مدیریتی، تفاس درگیر یک دگردیسی ساختاری شده که با نظام‌مند کردن شرکت‌های زیرمجموعه‌اش خلق ارزش می‌کند؛ برای هریک از این شرکت‌ها مأموریت‌هایی تعریف شده که در پی تحقق آن در سال ۱۴۰۲ هستند.
بنا بر صحبت‌های محمدی، شرکت توسعه فناوری اطلاعات سینا بعد از تبدیل‌شدن به یک هلدینگ با همان نام تجاری تفاس به کار خود ادامه داده و تنها تفاوتی که با قبل کرده در گسترده‌شدن مأموریت‌های آن و فراتر رفتن از نیازهای صرف بانک سیناست. این هلدینگ در حال حاضر هم وظیفه پیشبرد برنامه فناوری اطلاعات سه‌ساله بانک سینا و هم توسعه هلدینگ را برعهده گرفته است. محمدی تعداد پرسنل شرکت اصلی تفاس را 105 نفر و تعداد پرسنل شرکت‌های زیرمجموعه آن یعنی سیناتک و بازار هوشمند سینا را ۱۷ نفر اعلام می‌کند و ادعا می‌کند که تا پایان سال جاری این تعداد به ۱۵۰ نفر افزایش داده می‌شود تا بین تعداد نیروی انسانی حاضر در شرکت‌ها و مأموریت‌های آنها تناسب برقرار شود.
تحول دیجیتال خاص صنعت بانکی نیست
محمدی تحول دیجیتال را مفهومی کلان‌تر از بانک دیجیتال در نظر می‌گیرد و معتقد است این مفهوم خاص صنعت بانکی نیست و به مجموعه فرایند‌هایی اطلاق می‌شود که با به‌کارگیری ابزارهای فناوری، مسیرهایی را طراحی می‌کند که متناسب با نیازهای روز جامعه و حداکثر بهره‌وری است. در نتیجه همه مشاغل می‌توانند مفهوم تحول دیجیتال را به کار ببندند تا خود را با گفتمان روز دنیا تطبیق دهند.
او توانمندسازی نیروی انسانی، تسهیل قوانین و ساخت فرهنگ دیجیتال را از جمله ضروریات قرار گرفتن در میدان گفتمان دیجیتال در نظر می‌گیرد و بیان می‌کند که دیجیتالیشدن مسیر گریزناپذیر پیش روی همه کسب‌وکارهایی است که می‌خواهند در جهان فردا باقی بمانند. او درباره تحول دیجیتال در صنعت بانکی می‌گوید: «بانک سینا بانکداری الکترونیکی را تجربه کرده و در حال حاضر در مسیر بانکداری دیجیتال قرار گرفته و در حال طراحی و ساخت ابزارهای دیجیتالی مانند سیبانک است که دسترسی به تمام خدمات بانکی را بدون محدودیت زمانی و مکانی، از طریق یک نرم‌افزار کاملاً دیجیتال برای مشتریان خود فراهم می‌کند. سیبانک سوپراپلیکیشنی فراتر از یک همراه‌بانک است که بخشی از آن به درخواست‌های بانکی اختصاص داده شده و در واقع یک سوپرمارکت مالی است که خدمات بیمه و لیزینگ و امثالهم را نیز ارائه خواهد داد.»
سیبانک، نئوبانک نیست
محمدی توضیح می‌دهد که سیبانک سوپراپلیکیشنی است که افراد می‌توانند بدون اینکه مشتری بانک سینا باشند، از خدمات آن استفاده کنند و در صورت تمایل از طریق آن، به‌صورت غیرحضوری در بانک سینا افتتاح حساب نیز کنند. محمدی بر این باور است که سیبانک، نئوبانک نیست و در این‌باره می‌گوید: «سیاست‌گذاری که بانک مرکزی برای نئوبانکها در نظر گرفته، شامل حال سیبانک نمی‌شود. همچنین نئوبانکها نرمافزارهای شرکت‌های نوآورانه‌ای هستند که به صنعت بانکی وارد می‌شوند و حوزه کسب‌وکاری‌شان فراتر از بانک است. آن چیزی که در ایران تحت عنوان نئوبانک شکل گرفته، به لحاظ فرم و محتوا با نئوبانک واقعی متفاوت است و ما نمی‌خواهیم به‌غلط به آنچه خلق کرده‌ایم، لقب نئوبانک بدهیم. سیبانک از دل بانک زاده شده و این با منطق نئوبانک متفاوت است؛ نئوبانکها از دل صنایعی غیربانکی زاییده می‌شوند. آنچه از آن در ایران امروز تحت عنوان نئوبانک یاد می‌شود، همان همراه‌بانک است و گرچه خلاقانه و حرفه‌ای طراحی شده، اما به هیچ عنوان نئوبانک نیست.»
او بیان می‌کند که هلدینگ تفاس بر آن است تا در سال‌های آینده بتواند به کمک شرکای تجاری خود یک نئوبانک واقعی خلق کند که به لحاظ فرم و محتوا با تعریف واقعی نئوبانک تفاوت چندانی نداشته باشد. سیبانک که بنا بر گفته محمدی نئوبانک نیست، در فروردین‌ماه ۱۴۰۲ رونمایی شده است. همچنین در حوزه تحول دیجیتال برنامه سه‌ساله‌ای دارند که شامل استقرار و بهبود نظام‌ها و سامانه‌‌هایی می‌شود که به دیجیتالیشدن کامل بانک سینا کمک می‌کنند که در حد فاصل سال‌های ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۴ پیاده‌سازی می‌شوند. علاوه بر این، دیجیتال‌کردن کسب‌وکارهای غیربانکی نیز در دستور کار این هلدینگ قرار دارد.
ورود به حوزه BNPL
بنا بر صحبت‌های محمدی، ۸۰ درصد از انرژی تفاس صرف انجام مأموریت‌های بانک می‌شود و ۲۰ درصد آن به ورودشان به حوزه‌های نوآورانه اختصاص داده می‌شود. او در این‌باره توضیح می‌دهد: «ما بازارگاه هوشمندی با نام «دیجی‌سینا» داریم که در حوزه محدودی به ارائه خدمت مشغول است. این بازارگاه به یک جامعه هدف شش هزار نفره سرویس ارائه می‌دهد که بابت ارتقا و تحول آن از بانک سینا اعتبار گرفته‌ایم تا توسعه‌اش دهیم و به‌زودی با تغییرات و برنامه‌هایی که برای آن در نظر گرفته‌ایم، تحت عنوان سیمارت و به‌عنوان بخشی از اکوسیستم دیجیتال بانک سینا به فعالیت‌های خود ادامه خواهد داد. مدل فروش اقساطی کالا یکی از گزینه‌های مد نظر ماست که در وهله اول آن را به کارکنان سازمانها ارائه می‌دهیم و این ایجاد ارتباط با سازمانها باعث تنوع محصولات و خدمات ما و همچنین ورود جدی‌مان به حوزه BNPL می‌شود که در حال حاضر کیف پول اعتباری مورد نظر این ایده نیز در دست اجراست و به‌زودی ارائه می‌شود.»
او پیش‌بینی می‌کند که به واسطه ورودشان به حوزه BNPL، در سال جاری چیزی نزدیک به ۲۰۰ هزار نفر به جمعیت مشتریان بانک سینا اضافه شود و این عدد رفته‌رفته افزایش یابد.
تغییر ساختار روابط سازمانی
محمدی بزرگ‌ترین چالش تفاس را جذب و نگهداشت نیروی انسانی می‌داند و در این‌باره می‌گوید: «وضعیت حاکم بر جامعه به نحوی است که جوانان متخصص و پویای ما مهاجرت را بر ماندن ترجیح می‌دهند و همین مسئله تأمین نیروی کار متخصص را برای شرکت‌های آی‌تی‌محور دشوار کرده و برای به ثمر رساندن پروژه‌هایمان در زمان‌بندی مشخص‌شده با مشکل روبه‌رو می‌شویم.»
او بیان می‌کند که تفاس برای حل این مسئله تمام تلاش خود را کرده تا مسیر استخدام افراد را تسهیل کند و جذب را در یکسری زمان‌بندی‌های مشخص انجام ندهد و هر زمان که نیاز به نیروی جدید احساس شد، برای استخدام افراد اقدام می‌کنند. حتی اگر فقط و فقط یک نیرو نیاز داشته باشند، برای همان یک نفر هم آگهی استخدام می‌دهند. محمدی توضیح می‌دهد که کمیته استخدامی دارند که برای جذب همان یک نفر نیز تشکیل می‌شود تا بهترین فرد ممکن را جذب کنند. او می‌گوید: «علاوه بر این، برای نگهداشت نیروی انسانی نیز ابزارهایی طراحی کرده‌ایم تا از طریق جبران خدمات بتوانیم نیازهای افراد را تا حدی که از دست‌مان برمی‌آید، برطرف کنیم که این نظام جبران خدمات مورد تأیید بخش سرمایه‌گذاری بانک سینا و تفاس است.»
تغییر ساختار روابط سازمانی نیز دیگر اقدام آنها برای کمک به نگهداشت نیروهاست تا با حذف ساختار عمودی و تبدیل آن به ساختاری هم‌سطح و افقی، بهداشت روانی افراد را تأمین کنند تا در فضایی منعطف و دوستانه کار کنند. علاوه بر این، به گفته محمدی، فضا را به گونه‌ای طراحی کرده‌اند که گروه‌های مختلف برای پیشبرد اهداف‌شان با یکدیگر در تعامل باشند و نسبت به فضا تعلق خاطر پیدا کنند.
محمدی معتقد است نیازهای بانک منتظر تفاس نمی‌ماند و تفاس باید تمام تلاش خود را به کار گیرد تا طبق زمان‌بندی‌های ارائه‌شده، عمل کند و برای تحقق این امر نیازمند نیروهای انسانی متخصص و وفادار است. او حجم کارها و تعهدات تفاس در سال اول تبدیل‌شدن به یک هلدینگ را چالش دیگری می‌داند که با همدلی و همکاری تیم، به نتیجه مطلوب منتهی می‌شود. شناسایی بازار هدف BNPL و ایجاد منبع درآمد جدید برای تفاس نیز دیگر چالش آنهاست که در ابتدای مسیر آن هستند.
پی‌اس‌پی اختصاصی
تفاس سهام‌دار شرکت فن‌آوا کارت است و بخش عمده قراردادهای حوزه پرداخت خود را با این شرکت بسته‌اند. محمدی در پاسخ به این سؤال که آیا فن‌آوا کارت به پی‌اس‌پی اختصاصی بانک سینا تبدیل می‌شود یا خیر، می‌گوید: «در حال حاضر چنین موضوعی مطرح نشده و اگر قرار باشد تصمیمی گرفته شود، باید با هیئت‌مدیره بانک مطرح شود. ما تنها بخشی از فعالیت‌هایمان را به سمت فن‌آوا کارت برده‌ایم و این بانک است که باید تصمیم بگیرد می‌خواهد یک پی‌اس‌پی اختصاصی داشته باشد و آن فن‌آوا کارت باشد یا نه؛ با این حال ما برنامه‌ای برای اینکه فن‌آوا کارت پی‌اس‌پی اختصاصی بانک سینا باشد، نداریم.»
تعامل با استارتاپ‌های حوزه فین‌تک
سیناتک یک مرکز نوآوری در حوزه فین‌تک است که فعالیت خود را با سرمایه‌گذاری خطرپذیر آغاز کرده که مهم‌ترین نقطه تمایز آن با سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر، شبکه ارزشی است که در آن قرار دارد. محمدی با بیان این موضوع می‌گوید: «یک بانک، یک کارگزاری بورس، یک شرکت بیمه، یک هلدینگ فناوری اطلاعات، یک شرکت لیزینگ و همچنین یک هلدینگ فناوری مالی سهام‌داران سیناتک هستند و با چالش‌های نوآورانه خود از طریق سیناتک روبه‌رو می‌شوند. در نتیجه سرمایه‌پذیران، همکاران و شرکای استراتژیک سیناتک این فرصت را دارند که جزئی از این شبکه ارزش شوند و از این طریق به‌طور مستقیم در بازار فناوریهای مالی حضور داشته و با بهترین متخصصان تعامل داشته باشند.»
او اضافه می‌کند که ورود به حوزه بانکی برایشان جذاب‌تر است و از تعامل با استارتاپ‌های این حوزه استقبال می‌کنند، اما این بدان معنا نیست که سایر حوزه‌ها را رد می‌کنند.
پلی میان بانک‌ها و زیست‌بوم دیجیتال
بنا بر گفته محمدی، فرایند‌های بانکی فاقد چابکی لازم است و این وظیفه هلدینگ‌های فناوری اطلاعات بانک‌هاست که این چابکی را برای آنها به ارمغان بیاورند. بانک‌ها به لحاظ ساختاری حتی نمی‌توانند بسیاری از موضوعات را به معاونت آی‌تی خود بسپارند و بین آنها همگرایی وجود ندارد. هلدینگ‌های فناوری اطلاعات بانک‌ها به‌منظور ایجاد همگرایی، تسهیل و سرعت‌بخشیدن به امور و توسعه بانکداری دیجیتال ایجاد شده‌اند و این امر به رقابتی‌شدن فضای مابین هلدینگ‌های مختلف منجر شده است؛ هر هلدینگی می‌خواهد بانک مربوط به خودش را توسعه دهد و اگر این رقابت به همکاری و تعامل تبدیل شود، بازدهی هلدینگ‌ها چندبرابر می‌شود. این هلدینگ‌ها پلی میان بانک‌ها و زیست‌بوم دیجیتال هستند که نقش تسهیلگر را ایفا می‌کنند.
برنامه‌‌های چهارگانه سال ۱۴۰۲
محمدی مأموریت‌های اصلی هلدینگ تفاس در سال ۱۴۰۲ را به چهار دسته اصلی تقسیم می‌کند و توضیح می‌دهد که گرچه همه آنها در سال جاری آغاز خواهند شد، اما تنها بخشی از آنها به غایت خود می‌رسند و مابقی در سال‌های بعد به تکامل خواهند رسید. او در این‌باره می‌گوید: «اولین مأموریت ما تکمیل شکل‌گیری هلدینگ فناوری اطلاعات تفاس و ایجاد زنجیره ارزش مورد نظر بانک و سامان‌دهی شرکت‌های زیرمجموعه‌مان است. دومین مأموریت ما به توسعه نرمافزارهای مورد نظر بانک برمی‌گردد که به کارهای جاری و اجرایی بانک مربوط می‌شود. سومین مأموریت پیشبرد طرح تحول بانک سیناست که باید انجام شود و آخرین مأموریت اجرای طرح کسب‌وکار دیجیتالی است که به تصویب بانک رسیده که شامل BNPL و ای‌کامرس می‌شود. اگر بتوانیم در اجرای این طرح‌ها سود کنیم و از منبع این سود خودمان را توسعه دهیم، می‌توانیم به آینده تفاس امیدوارتر باشیم.»
