انقلاب ارزهای دیجیتال دورتر از همیشه به نظر می‌رسد
شاید رمزارزها هنوز بتوانند نقشی ایفا کنند، اما قرار نیست تحولی در پرداخت‌ها بیافرینند
عصر تراکنش ۷۱ / یکی از بنیان‌گذاران کریپتو که 24 سال سن دارد، در گردهمایی نیویورک با ناراحتی می‌گوید: «دو سال پیش همه می‌خواستند جای ما باشند و اکنون همه از ما متنفرند.» به نظر می‌آمد کریپتو می‌تواند کل سیستم مالی را تهدید کند، اما پس از آن افت چشم‌گیری را پشت سر گذاشته است. ارزش بازار همه رمزارز‌های پایه از 250 میلیارد دلار در ابتدای سال 2020 به سه میلیارد دلار در اواخر سال 2021 رسید، اما از آن زمان تنها 1.3 تریلیون دلار کاهش یافته است. مهم‌تر از آن اعتماد عمومی به رمزارزهاست که پس از یک رشته کلاهبرداری و سقوط چشم‌گیر، به‌ویژه سقوط صرافی محبوب رمزارزی اف‌تی‌ایکس در نوامبر 2022 به پایین‌ترین حد خود رسیده است.
با این حال بحث کریپتو همچنان در دوبی پرشور است. «الکس چهاده»، رئیس محلی بایننس، بزرگ‌ترین صرافی رمزارزی جهان معتقد است امارات با ایجاد نهاد نظارتی اختصاص داده‌شده به رمزارزها درهای خود را به روی این صنعت باز کرده است. بایننس و سایر صرافی‌ها مانند Crypto.com و Bybit در سال 2022 در دوبی فروشگاه‌هایی راه‌اندازی کردند. هنوز سؤالات بزرگی در این صنعت وجود دارد. در یکی از جلسات دوبی وقتی این خبرنگار پرسید آیا کریپتو بالاخره «بهترین اپلیکیشن» را پیدا خواهد کرد یا نه، یکی از توسعه‌دهندگان واکنش خشمگینانه‌ای بروز داد و گفت: «همین الان هم آن را داریم.»
نگرش به رمزارزها دوقطبی شده است. برای برخی وعده کریپتو برای ایجاد تحول مالی دیگر اعتباری ندارد. هدف کنار گذاشتن سیستمی بود که رانت‌خوار، گران و برای بسیاری غیرقابل دسترس و احتمالاً غیرقابل اعتماد بود. با این حال سیستم مالی ایستا نیست؛ این سیستم فعالانه در حال پذیرش فناوری جدید است و قانون‌گذاران هم با تأخیر وارد عمل شده‌اند. سنگاپور که زمانی هاب پیشرو رمزارزها بود، از بایننس خواسته تا از دسامبر 2022 عملیات خود را متوقف کند. سنگاپور فقط 10 مجوز از حدود 600 برنامه اخیر برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای کریپتو را صادر کرده است. حدود 25 کشور از 45 کشوری که در اندیشکده آتلانتیک مورد بررسی قرار گرفته‌اند، ممنوعیت‌های جزئی یا کلی برای رمزارزها اعمال کرده‌اند.
چند امید کوچک باقی مانده است. قیمت بیت‌کوین در سال جاری تقریباً 70 درصد افزایش یافته است. قیمت بیت‌کوین پس از فروپاشی بانک سیلیکون‌ولی هم افزایش یافت. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ارزهای دیجیتال در کشورهای ضعیفی مانند آرژانتین و نیجریه که تحت تأثیر تورم یا کاهش ارزش پول هستند، طرفداران بیشتری به دست خواهند آورد. این مسئله به حقیقتی عمیق‌تر اشاره می‌کند که نشان می‌دهد قوی‌ترین بحث‌ها برای استفاده از کریپتو همیشه جایی بوده که جایگزین‌های بدتری برای کریپتو وجود دارد.
در سال 2008 ساتوشی ناکاموتو در طرح بیت‌کوین گفت: «آنچه لازم است سیستم پرداخت الکترونیکی‌ای است که به هر دو طرفِ مایل اجازه دهد مستقیماً بدون نیاز به شخص ثالث قابل اعتماد با هم معامله کنند.» تراکنش‌های کریپتو نوید کارایی بیشتر و اجتناب از کنترل آزاردهنده توسط دولت‌ها را می‌دادند. با این حال هیچ‌کدام از این فواید واقعاً به دست نیامد. تراکنش‌ها هنوز هم باید توسط کامپیوتر‌هایی تأیید شوند که دارای نسخه‌ای از بلاکچین مرتبط هستند. این یکی از دلایلی است که کوین‌بیس، صرافی رمزارزی آمریکایی یک درصد کارمزد برای پرداخت‌ها دریافت می‌کند. اگر هزینه انتقال پول به داخل و خارج از طریق رمزارزها را اضافه کنید، می‌بینید که هزینه کلی بسیار بالاست. پس چرا وقتی UPI یا پیکس برزیل ارزان‌تر هستند، برای انجام تراکنش در بلاکچین اتریوم هزینه پرداخت کنیم؟
اجتناب از نظارت دولت نیز آسان نیست. مصرف‌کنندگان برای حرکت از ارز سنتی به رمزارز باید از مسیرهای ورودی استفاده کنند که معمولاً پلتفرم‌هایی مانند کوین‌بیس یا بایننس هستند. همین امر در مورد استیبل‌کوین‌هایی که به دلار متصل هستند هم صدق می‌کند. باید به آنها اعتماد کرد؛ دقیقاً همان چیزی که کریپتو ادعا می‌کرد به آن نیازی ندارد. پلتفرم‌های غیرمتمرکزی مانند یونی‌سوآپ وجود دارند، اما استفاده از آنها دشوار است و خطرات دیگری مانند از دست دادن کلید خصوصی را به همراه دارند. کلید خصوصی رمز عبوری است که هرگز قابل بازیابی نیست. استخراج بیت‌کوین نیز هزینه‌های زیست‌محیطی زیادی به همراه دارد.
عشق ناگهانی به مقررات
طرفداران کریپتو اکنون ادعا می‌کنند خواهان تنظیم مقررات برای کاهش عدم اطمینان و جلب مجدد اعتماد مصرف‌کنندگان هستند، اما قانون‌گذاران بسیار فراتر از آن چیزی که بسیاری انتظار داشتند، پیش رفته‌اند. «شاکتیکانا داس»، رئیس بانک مرکزی هند گفته که کریپتو «هیچ ارزش ذاتی» ندارد و ممکن است ممنوعیت‌های آن را بیشتر کنند. در پنجم ژانویه قانون‌گذاران آمریکایی (از جمله فدرال‌رزرو و شرکت بیمه سپرده فدرال) اعلام کردند که دارایی‌های رمزنگاری‌شده در شبکه‌های غیرمتمرکز «به احتمال زیاد با رویه‌های بانکی ایمن و سالم ناسازگار هستند». دولت همچنین بانک Signature را پس از فروپاشی آن تصرف کرد. Signiture بانک برجسته‌ای در صنعت کریپتو بود.
اعمال مقررات بر کریپتو تراکنش‌ها را گران‌تر می‌کند. «پون» از دانشگاه پلی‌تکنیک هنگ‌کنگ می‌گوید بیشتر هزینه‌های تراکنش‌های مالی ناشی از رعایت مقرراتی مانند شناخت مشتری و قوانین ضدپول‌شویی است، اما مقررات دوستانه‌تر می‌توانند به صنعت کریپتو کمک کنند. بایننس و سایر شرکت‌های کریپتو در دوبی هستند؛ چراکه دوبی پوشش نظارتی فراهم می‌کند. پس سؤال این است: اگر کریپتو با مقرراتی مشابه با شرکت‌های فین‌تک مواجه شود، آیا هنوز هم می‌تواند چیزی منحصربه‌فرد و ارزشمند ارائه دهد؟
جاهایی هستند که کریپتو هنوز هم می‌تواند در آنها مفید باشد. «کیم گرائر»، رئیس تحقیقات چین‌آنالیسیس که داده‌های بلاکچین‌ها را بررسی می‌کند، نقاط تمرکز پذیرش کریپتو را پیدا می‌کند. این نقاط در جاهایی هستند که از کاهش ارزش پول یا تورم شدید رنج می‌برند. کریپتو می‌تواند در مقام پوشش ریسک عمل کند. چهاده از بایننس خاطرنشان می‌کند: «بیت‌کوین در واحد پول لبنان چیزی حدود شش هزار درصد افزایش یافته است.» دولت‌ها هم می‌توانند تقاضا را افزایش دهند. گرائر می‌گوید قانون کنترل سرمایه نیجریه و محدودیت‌های آرژانتینی برای نگهداری دلار، به مردم دلایلی برای انتقال سرمایه‌شان به استیبل‌کوین و بیت‌کوین داده است. این دولت‌ها ممکن است کریپتو را خطری برای ثبات مالی ببیند. شهروندان‌شان نیز آن را جایگزینی برای مقامات نالایق یا فاسد می‌بینند.
مورد دیگری که معمولاً ذکر می‌شود، پرداخت‌های فرامرزی به‌خصوص برای جفت‌ارزهای غیرنقد‌شونده است. «نوین گوپتا» بانکداری که اکنون در شرکت رمزارزی ریپل کار می‌کند و پرداخت‌های بین‌المللی انجام می‌دهد، می‌گوید: «جهانی‌شدن امروز به 10 هزار دلار محدود شده است.» به‌دلیل نرخ بالای کارمزدهای ثابت، کارمزدهای فرامرزی در پرداخت‌های کوچک‌تر سهم بیشتری از ارزش را به خود اختصاص می‌دهند. این کارمزدهای بالای ثابت برای برخی تراکنش‌ها کاملاً بازدارند‌ه‌اند. شبکه ریپل به رمزارزها اجازه می‌دهد معاملات بین ارزهای سنتی را واسطه کنند و هزینه‌ها را کاهش دهند. این شرکت در آغاز سال 2022، 15 میلیارد دلار ارزش داشت و حدود 30 میلیارد دلار از طریق خدمات فرامرزی خود در پنج سال گذشته پردازش کرده است.
در مقایسه وایز (ترنسفروایز سابق)، فین‌تکی فرامرزی است که فقط در سه‌ماهه اول سال 2023، 23 میلیارد دلار پردازش کرده است. وایز با انجام انتقال موازی داخلی به جای دو انتقال مرزی هزینه‌ها را کاهش می‌دهد. مطالعه‌ای توسط بانک جهانی نشان می‌دهد که هزینه‌های حواله‌های مرزی از هفت درصد در یک دهه قبل به پنج درصد کاهش یافته‌اند و اگر مصرف‌کنندگان به اندازه کافی زرنگ باشند که از بهترین گزینه‌ها استفاده کنند (اغلب فین‌تکی نوین)، هزینه‌های انتقال ممکن است به تنها سه درصد کاهش یابد.
در سال 2015، ویتالیک بوترین یکی از بنیان‌گذاران اتریوم و پادشاه فیلسوف کریپتو در پستی وبلاگی اعلام کرد که کریپتو هنوز «بهترین اپلیکیشن» را پیدا نکرده است. پست بوترین فراتر از موضوعات پرداخت و تأمین مالی کریپتو بود. با این حال نکته‌ای که مطرح کرد، همچنان صادق است. کریپتو سیستم مالی جهانی را بازسازی نخواهد کرد، زیرا ثابت کرده که نه کارآمد است و نه از مقررات مصون است. در عوض بانک‌های مرکزی می‌توانند نامزدی قوی‌تر برای تحول دیجیتال باشند.
