عصر تراکنش ۷۰ / چند ماه گذشته، ماه عجیبی برای سیستم بانکداری ایالات متحده آمریکا بود. دو مورد از بزرگ‌ترین سقوط‌های بانکی تاریخ این کشور، در همین چند ماه اخیر اتفاق افتاد و بانک سیلورگیت نیز بهصورت داوطلبانه تعطیل شد. چگونگی وقوع این بحران، سوءمدیریت‌های صورت‌گرفته و واکنش‌های نظارتی، مواردی هستند که بدون شک برای سال‌های آینده بهصورت مجزا در بوته بحث و بررسی قرار خواهند گرفت. در اینجا، سعی شده بر اساس داده‌های منتشرشده از سوی فدرال‌رزرو، به 10 مورد از بزرگ‌ترین سقوط‌های بانکی ایالات متحده آمریکا (از نظر دارایی بانک‌ها) تا اواخر مارس 2023 میلادی نگاهی بیندازیم.
بانک واشنگتن میچوال (Washington Mutual Bank)
- دفتر مرکزی: هندرسون، نوادا
- دارایی: 307 میلیارد دلار
- تاریخ: 25 سپتامبر 2008
سقوط بانگ واشنگتن میچوال در سال 2008 میلادی را همچنان می‌توان بزرگ‌ترین ورشکستگی بانکی ایالات متحده آمریکا تابه‌امروز، آن هم با اختلاف نسبتاً زیاد دانست. این مؤسسه مالی، در جریان بحران مالی 2008 و در خلال سقوط بازار مسکن و بازار وام‌های رهنی مسکن متزلزل شد. سقوط لمان برادرز نیز اوضاع را بدتر از قبل کرد و باعث شد کاربران وحشت‌زده واشنگتن میچوال، به یکباره اقدام به بیرون‌کشیدن سپرده‌های خود از این بانک کنند. در نهایت، جی‌پی مورگان چیس به خرید دارایی‌ها و بدهی‌های بانک خاتمه داد و بانک مجبور شد اعلام ورشکستگی فصل 11 کند.
بانک سیلیکون‌ولی (Silicon Valley Bank)
- دفتر مرکزی: سانتاکلارا، کالیفرنیا
- دارایی: 209 میلیارد دلار
- تاریخ: 10 مارس 2023
سقوط بانک سیلیکون‌ولی، به همان میزان که سریع اتفاق افتاد، تکان‌دهنده هم بود. بانکی که مدام روی رابطه نزدیک و تنگاتنگ خود با بخش فناوری پافشاری می‌کرد، در نهایت توسط سپرده‌گذاران همان بخش به پایین کشیده شد.
مشکل اصلی بانک سیلیکون‌ولی این بود که در دوران پول ارزان که نرخ‌های بهره، پایین و در حد صفر بودند، روی اوراق قرضه سرمایه‌گذاری کرده بود و سال گذشته، با افزایش نرخ‌های بهره از سوی فدرال‌رزرو، مجبور شد بخش بزرگی از پروتفولیوی خود را با ضرر و زیان هنگفت به معرض فروش بگذارد. بانک، برای جلوگیری از فرار سپرده‌ها، چاره‌ای جز این نداشت، اما همین امر، اشتباه مهلکی بود که سیلیکون‌ولی را به دردسر انداخت. در نهایت هم آخرین تلاش‌ها برای تأمین بودجه بی‌نتیجه ماند و شد آنچه نباید می‌شد.
البته گمانه‌زنی‌هایی نیز وجود دارد، مبنی بر اینکه برخی سرمایه‌گذاران خطرپذیر سپرده‌گذاران را تشویق به خروج سپرده‌ها از بانک سیلیکون‌ولی کرده‌اند و در سقوط آن دست داشته‌اند. «برَد سوارلوگا» (Brad Svrluga)، هم‌بنیان‌گذار و از شرکای شرکت سرمایه‌گذاری «پرایمری ونچر پارتنرز» در ماه مارس، در توییتی اعلام کرده بود: «می‌خواهم از همتایان خود در جامعه سرمایه‌گذاری به‌طور رسمی تشکر کنم که رهبری درخشان‌شان طی 48 ساعت گذشته باعث خروج سریع سپرده‌ها از سیلیکون‌ولی و در نهایت سقوط یکی از مهم‌ترین مؤسسات اکوسیستم‌مان شد.»
سیگنچر بانک (Signature Bank)
- دفتر مرکزی: نیویورک
- دارایی: 110.4 میلیارد دلار
- تاریخ: 12 مارس 2023
مدیریت بانک امضای نیویورک یا سیگنچر بانک، چند سال پیش یک تصمیم استراتژیک و شوربختانه برای خدمت به رمزارزها اتخاذ کرد که باعث شد بانک، به سرنوشتی دچار شود که نباید. «جوزف دی‌پائولو»، رئیس و مدیرعامل بانک، در سال 2021 میلادی گفته بود «(درست است که) می‌خواهیم در این فضا ایمن باشیم، اما بودن در آن برای ما مهم است.»
در ژانویه همان سال، بیش از 16 درصد از سپرده‌های بانک، به صنعت رمزارزها وابسته بود. وقتی سال گذشته، زمستان سرد کریپتو و آشفتگی‌های به‌وجود‌آمده، صنعت رمزارزها را به رعشه درآورد، بخش قابل توجهی از سپرده‌های سیگنچر بانک، شروع به خروج کرد. این جریان خروجی، تا سال 2023 ادامه پیدا کرد تا اینکه در نهایت، رگولاتورها تصمیم به تعطیلی بانک گرفتند. «فلگ‌استار بانک» (Flagstar Bank)، شرکت تابعه نیویورک کامیونیتی بانکورپ، طی مناقصه‌ای اقدام به خریداری سیگنچر بانک کرده و اعلام کرد با خرید تمام دارایی‌ها و وام‌های این بانک موافقت می‌کند، به‌جز دارایی‌های دیجیتال آن.
اما شاید پاورقی کنایه‌آمیز این داستان غم‌انگیز جالب باشد: «بارنی فرانک»، سناتور سابق که یکی از معماران کلیدی اصلاحات مالی پس از بحران مالی 2008 بود، در زمان سقوط سیگنچر بانک در هیئت‌مدیره این شرکت حضور داشت!
بانک ملی و اعتماد کانتیننتال ایلینویز (Continental Illinois National Bank & Trust)
- دفتر مرکزی: شیکاگو، آمریکا
- دارایی: 40 میلیارد دلار
- تاریخ: 17 می 1984
سقوط بانک کانتیننتال ایلینویز، تا حد زیادی به خاطر وام‌های مرتبط با صنعت نفت و گاز خریداری‌شده از «پن اسکوئر بانک» (Penn Square Bank) و اوکلاهما سیتی بود (خود پن اسکوئر نیز در سال 1982 میلادی سقوط کرد).
کاهش شدید قیمت گاز، باعث شد وضعیت کانتیننتال ایلینویز رو به وخامت بگذارد. علاوه بر آن، آن دسته از مشتریان هم که بالاتر از سقف بیمه (که در آن زمان 100 هزار دلار بود) سپرده داشتند، ترسیدند و شروع به بیرون‌کشیدن سپرده‌های خود از بانک کردند. کانتیننتال ایلینویز، با وضعیت پیش‌آمده سقوط کرد و متواری شد. ورشکستگی این بانک تا آن زمان، بزرگ‌ترین سقوط بانکی در تاریخ ایالات متحده آمریکا بود و همین امر باعث شده بود رگولاتورها، اقداماتی بسیار عجیب‌وغریب و غیرعادی در مورد این اتفاق انجام دهند که خرید میلیاردها دلار وام‌های بد بانکی، از آن جمله بود.
همین اقدامات باعث شد استراتژی «خیلی بزرگ، برای شکست» رواج پیدا کند و کنگره، اقدامات نجات‌بخش برای مؤسسات مالی بزرگ را محدود کند. کانتیننتال ایلینویز، تا چند سال قبل از واگذاری به بخش خصوصی، با اکثریت سهام، تحت مالکیت دولت فدرال آمریکا به فعالیت خود ادامه می‌داد تا اینکه در سال 1994، به مالکیت «بنک آو آمریکا» درآمد.
بانک ایندی‌مک (IndyMac Bank)
- دفتر مرکزی: پاسادنا، کالیفرنیا
- دارایی: 30.7 میلیارد دلار
- تاریخ: 11 جولای 2008
بانک ایندی‌مک که با بیش از 30 میلیارد دلار دارایی، یکی از بزرگ‌ترین وام‌دهندگان مسکن در زمان خودش بود، تنها کاری که می‌کرد این بود که حجم هنگفتی وام به مشتریان خود اعطا کند، با آنها اوراق بهادار تهیه کرده و سپس این اوراق را در بازار ثانویه به فروش برساند. با ترکیدن حباب مسکن در جریان بحران مالی 2008، دیگر امکان فروش این وام‌ها وجود نداشت.
به‌مرور، وضعیت نقدینگی بانک رو به وخامت گذاشت و این در حالی بود که سپرده‌گذاران، در عرض کمتر از دو هفته، بیش از یک میلیارد دلار از سپرده‌های خود را از بانک خارج کرده بودند.
سناتور «چاک شومر»، پس از اینکه علناً اتکای بانک به سپرده‌های دلالی و پیش‌پرداخت‌های وام‌های مسکن را زیر سؤال برد، در ردیف اول متهمان این پرونده جای گرفت. بخش قابل ملاحظه‌ای از دارایی‌های بانک، توسط جمعی از سرمایه‌گذاران خصوصی (که بانک وان‌وست را راه‌اندازی کردند) خریداری شد. وان‌وست نیز در سال 2015 میلادی، به مبلغ 3.4 میلیارد دلار به سی‌آی‌تی گروپ (CIT Group) فروخته شد.
انجمن پس‌انداز و وام آمریکا (American Savings & Loan Association)
- دفتر مرکزی: استاکتون، کالیفرنیا
- دارایی: 30.2 میلیارد دلار
- تاریخ: 7 سپتامبر 1988
انجمن پس‌انداز و وام آمریکا، مستقر در استاکتون کالیفرنیا، زمانی یکی از بزرگ‌ترین سیستم‌های پس‌انداز در این کشور بود، اما در خلال بحران گسترده وام و پس‌انداز دهه‌های 1980 و 1990، از پای درآمد. در آن زمان، چیزی در حدود یک‌سوم از این قبیل مؤسسات، به تصاحب رگولاتورها درآمد. مهم‌ترین عاملی که به سقوط انجمن پس‌انداز و وام آمریکا دامن زد، سبد اوراق قرضه هنگفت این بانک با پشتوانه وام مسکن بود که طی بحران مالی آن زمان بانک را به نابودی کشاند. مؤسسه‌ای که در نهایت، توسط «رابرت ام باس گروپ» خریداری شد و آن نیز نهایتاً به مالکیت واشنگتن میچوال درآمد.
البته، فروش انجمن پس‌انداز و وام آمریکا به رابرت ام باس گروپ هم خیلی خالی از حاشیه نبود و باعث شد آبروهای زیادی به هوا بروند. با وجود اینکه قرار بود رابرت ام باس از این معامله 15 میلیارد دلار دارایی بردارد، 14 میلیارد دلار هم از قِبل وام‌هایی که نقد شدند، به جیب زد. به قول یکی از مدیران شرکت که در سال 1989 در مجله تایم منتشر شد، «اینکه بگوییم این معامله، یک معامله عالی بود، واقعاً دست‌کم‌گرفتن فاحش آن است».
کلونیال بانک (Colonial Bank)
- دفتر مرکزی: مونتگومری، آلاباما
- دارایی: 25.5 میلیارد دلار
- تاریخ: 14 آگوست 2009
سقوط کلونیال بانک، یکی از ورشکستگی‌هایی بود که در خلال بحران مالی 2008 میلادی اتفاق افتاد. این مؤسسه مالی که فعالیت خود را در قالب یک بانک اجتماعی کوچک از مونتگومریِ آلاباما شروع کرده بود، توانست به مرور زمان از طریق برخی معاملات رشد کند.
مانند بسیاری از بانک‌های دیگر در آن زمان، کلونیال بانک نیز به‌شدت به سمت وام‌های تجاری و ساخت‌وساز متمایل شد و افت شدید قیمت مسکن در خلال بحران مالی 2008، آغازی شد بر مشکلات عدیده این بانک. با این حال، تقلب در سطح گسترده نیز در سقوط کلونیال بانک بی‌تأثیر نبود.
«لی فارکاس» (Lee Farkas)، رئیس سابق شرکت وام‌دهی «تیلور، بین و ویتیکر» که مدیریت بخش وام‌دهی کلونیال را بر عهده داشت، به اتهامات گسترده‌ای متهم و به 30 سال حبس محکوم شد. به گفته وزارت دادگستری ایالات متحده آمریکا در سال 2011 میلادی، فارکاس «یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های کلاهبرداری بانکی در تاریخ این کشور را طراحی کرده بود». اسناد و مدارک نشان می‌داد که فارکاس و هم‌دستانش، 1.4 میلیارد دلار از وام‌های کلونیال را اختلاس کرده و از آن برای پوشش هزینه‌های تیلور، بین و ویتیکر استفاده کرده‌اند.
فرست ریپابلیک بانک کورپ (First RepublicBank Corp)
- دفتر مرکزی: دالاس
- دارایی: 17.1 میلیارد دلار
- تاریخ: 29 جولای 1988
تگزاس، کانون بحران سیستم‌های پس‌انداز و وام‌دهی بود و بیش از نیمی از مؤسساتی که در آن دوران پرتلاطم سقوط کردند، در لون‌استار ایالت تگزاس استقرار داشتند.
مجموعه مؤسسات مالی شکست‌خورده مستقر در تگزاس، شامل فرست ریپابلیک هم می‌شد که در زمان سقوط و تصاحبش، بیش از 40 شعبه بانکی فعال داشت. بانکی که در سال 1987 میلادی، در تلاش برای تقویت کسب‌وکار خود با مؤسسه مالی دیگری تحت عنوان «اینترفرست بانک» که آن نیز در دالاس استقرار داشت، ادغام شد، اما این معامله در نهایت بی‌نتیجه ماند و رگولاتورها، در جولای 1988 این بانک را تصاحب کردند.
سالی که فرست ریپابلیک شکست خورد، اولین‌بار از زمان ایجاد شرکت بیمه سپرده فدرال (FDIC) ایالات متحده آمریکا در دهه 1930 بود که زیان عملیاتی بانک به 4.2 میلیارد دلار می‌رسید. سال 1988 سال چندان خوبی برای بانک‌ها نبود و آژانس، چیزی در حدود هفت میلیارد دلار برای شکست بانک‌ها هزینه کرده بود، که چهار میلیارد دلار آن مربوط به بسته‌شدن فرست ریپابلیک بانک می‌شد.
مؤسسه در نهایت به بانک ملی کارولینای شمالی (NCNB)، مستقر در شارلوت کارولینای شمالی فروخته شد که در آن زمان توانست ارزش بانک ملی کارولینای شمالی را به دوبرابر ارتقا دهد. نتیجه این ادغام، چیزی است که امروزه از آن تحت عنوان بنک آو آمریکا یاد می‌شود.
گارانتی بانک (Guaranty Bank)
- دفتر مرکزی: آستین، تگزاس
- دارایی: 13.5 میلیارد دلار
- تاریخ: 21 گوست 2009
گارانتی بانک، یکی دیگر از سیستم‌های پس‌انداز و وام‌دهی ایالات متحده آمریکا بود که سقوط کرد، هرچند این بار با دیگر ورشکستگی‌ها فاصله داشت و در اوج بحران مالی 2008 اتفاق افتاد.
در سال 2007 میلادی، بانک از شرکت «تمپل اینلند» (Temple-Inland) جدا شد، ولی پس از جدایی از این شرکت، از ارائه گزارش عملکرد سه‌ماهه خود سر باز زد. در جولای 2008، گارانتی توانست از یک گروه سرمایه‌گذاری که شامل «کارل ایکان» و «رابرت رولینگ» بود، 600 میلیون دلار سرمایه جذب کند. اما به نظر می‌رسید حتی این تأمین بودجه هم نتوانسته بانک را نجات دهد و در ماه‌های منتهی به سقوط و تصاحبش، با سرمایه منفی فعالیت می‌کرد.
گارانتی 13.5 میلیارد دلاری، در حالت کلی روی ارائه خدمات به مشتریان بازار متوسط کار می‌کرد، بر وام‌دهی ساخت‌وساز و املاک و مستغلات متمرکز بود و بیش از 160 شعبه فعال در تگزاس و کالیفرنیا داشت.
BBVA Compass که در تلاش بود گستره فعالیت و نفوذ خود در ایالات متحده آمریکا را توسعه دهد، دارایی‌های این بانک را به تصاحب خود درآورد. هرچند همه این تلاش‌ها در نهایت بی‌نتیجه ماند و BBVA مجبور شد در سال 2021 میلادی، با فروش بازوی عملیاتی آمریکای خود به «پی‌ان‌سی فایننشال سرویسز گروپ» (PNC Financial Services Group)، ایالات متحده آمریکا را ترک کند.
بانک آو نیوانگلند (Bank of New England)
- دفتر مرکزی: بوستون
- دارایی: 13.4 میلیارد دلار
- تاریخ: 6 ژانویه 1991
سقوط بانک آو نیوانگلند، یکی دیگر از اتفاقات تلخی بود که در جریان ورشکستگی‌های دومینویی سیستم‌های پس‌انداز و وام‌دهی در دهه‌های 1980 و 1990 در ایالات متحده آمریکا به وقوع پیوست. سقوط این بانک ملی، در نتیجه سرمایه‌گذاری ضعیف آن روی املاک و مستغلات و استراتژی رشد تهاجمی آن بود که خریدهای بیش از حد دهه 1980 را شامل می‌شد.
«جرمون پاول» (Jermone Powell)، رئیس فعلی فدرال‌رزرو، در زمان سقوط این بانک برای وزارت خزانه‌داری کار می‌کرد. وی در خلال یکی سخنرانی‌هایی خود پیرامون اصطلاح «خیلی بزرگ برای شکست» در سال 2013 میلادی، از تجربه خود در جریان سقوط بانک آو نیوانگلند گفت: «صبح روز یکشنبه، من و همکارانم در وزارت خزانه‌داری، در یک اتاق کنفرانس، به نمایندگان شرکت بیمه سپرده فدرال (FDIC) و هیئت فدرال‌رزرو پیوستیم. متوجه شدیم که شرکت بیمه سپرده فدرال قصد دارد از کلیه سپرده‌گذاران بانک، بدون در نظر گرفتن محدودیت‌های بیمه سپرده محافظت کند و به نظر می‌رسید این برنامه، صبح روز بعدش در تمام مراکز پولی قابل اجرا باشد؛ اتفاقی که از سال 1933 برای اولین‌بار رخ می‌داد. همان گزینه اول را بدون چک و چانه پذیرفتیم.»
